Verbum

Лу́пленіца ’лазіна, з якой садрана кара’ (ТС). Аддзеепрыметнікавае ўтварэнне з суфіксам ‑іц‑а. Да лупіць ₁ (гл.). Параўн. беласт. лу́пляны ’абчышчаны (пра бульбу)’ (Сл. ПЗБ).

Луплёнкі ’аблупленая кара’ (паст., Сл. ПЗБ). Да лупіць ₁ (гл.) > дзеепрыметнік луплёны.

Лупляке́ ’маслякі’ (дзятл., Сл. ПЗБ), лупякі́, лупяке́ ’тс’ (лід., навагр., дзятл., там жа; навагр., Сцяшк.). Да лупі́ць ₁. Параўн. таксама лупе́нік.

Лу́плянцы ’бульба ў мундзірах’ (іван., Вешт.), луплёнікі ’ачышчаная вараная бульба’ (ТС). Аддзеепрыметнікавыя ўтварэнні з суфіксамі ‑(е)ц‑ы і ‑ік‑і. Да лупі́ць (гл.).

Лу́пнуць ’памерці’ (Грыг.) — у выніку пераносу значэння з лу́пнуць ’ударыць’ (бых., Мат. Маг.), лу́пнуць ’трэснуць, разламацца’ пры ад’ідэацыі рус. смал. лу́нуць ’памерці, здохнуць’. Да лупіць ₁ (гл.).

Лупня́к ’сланец’ (ТСБМ). Утворана ў 20‑х гадах XX ст. накшталт польск. łupek, чэш., славац. lupek ’тс’, польск. łupień (Сл. Міцкевіча, 4, 178) і ўкр. лупа́к. Узорам магло быць ням. Schieper ’сланец’ < прагерм. *skifran < *skē̌ti ’расшчапляць, паздзіраць, аддзяляць’ (Слаўскі, 5, 325–326; Баханькоў, БЛ, 13, 18).

Лупок ’ракавіна бяззубкі (Anodonta mutabilis)’ (карэліц., Жыв. сл.). Да лупі́ць ₁ ’аддзіраць’. Па ўтварэнню тое ж, што і польск. łupek ’сланец > праформа lupъkъ.

Лупоны ’суквецце сланечніку’ (карэліц., Сл. ПЗБ). Да лупі́ць ₁. Суфікс ‑он, відавочна, пад уплывам слова бутон.

Лупсе́й (зневаж.) ’губаты’, лу́псі ’губы’ (Сцяц.; ваўкав., Сцяшк. Сл.). З в.-ням. Lefze (магчыма, праз ідыш) ’губа ў жывёлы’ (< ст.-в.-ням. lëfs).

Лупцава́ць, лупцова́ць ’біць, хвастаць’, ’стукаць, удараць па чым-небудзь’ (ТСБМ, Гарэц., Растарг., Шат., Касп., ТС), ’сцёбаць пугай, дубцом’ (КЭС, лаг.), лупцова́цца ’біцца, тузацца’ (ТС). Укр. лупцюва́ти, лупцева́ть ’тс’, уладз. ’знімаць скуру з жывёлы’, смал., тул. ’есці з вялікім апетытам’, варон. лупцеваться ’біцца’, разан. лупцевня́ ’бойка’. Паходзяць з ⁺лупсовать, пск., цвяр., тул., бран., валаг., перм., урал. лупсовать ’моцна біць, лупцаваць’, валаг. лупсоваться ’біцца’, а гэтыя — з ⁺лупсать, лупсить, пск., цвяр. лупси́ть ’моцна каго-небудзь біць, адлупіць’, алан. ’шмат есці’, наўг. лупса́нить ’біць, хвастаць’. Апошнія з’яўляюцца балтызмамі, параўн. літ. lupsė́ti, lapsė́ti ’біць, махаць крыламі’, ’жэстыкуляваць’, lupsénti, lapsénti ’лапчыва, прагна есці’, lùpsena ’біццё, пабоі’, а са значэннем ’здыхаць’ літ. lapsénti, відаць, звязана з зах.-укр. лупеса́ти ’лупіць, здзіраць скуру’. Зяленін (РФВ, 54, 115) намагаецца растлумачыць паходжанне рус. лупси́ть ’біць’ з эст. lopsima ’біць’. Фасмер (2, 535) тлумачыць гэтыя дзеясловы як пашырэнне асновы дзеяслова лупи́ть. Сюды ж лупца́нка, лупцоўка ’лупцаваны’, лупцану́ць (Мат. Гом., ТСБМ, Бяльк., Касп., Шат.; КЭС, лаг.).