Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Кармі́льніца ’рабочая пчала’ (Анох.). Гл. карміць.

Карміць, укр. кормити, рус. кормить, чэш. krmiti, в.-луж. kormić, польск. karmić, балг. кърмя, серб.-харв. kŕmiti ’карміць жывёлу’, славен. kŕmiti ’тс’: прасл. kъrmiti, kъrmъ. Гл. корм.

Кармлёта ’ежа, корм’ (Нас.), да корм (гл.). Словаўтварэнне з дапамогай суфікса (j)ota (м > мл перад /).

Карму́шка1 ’пасуда для кармлення’, да корм (гл.).

Карму́шка2 ’страва з халоднай вады, кусочкаў хлеба з соллю або цукрам’ (Сцяшк.), да папярэдняга.

Кармы́к ’кручок з блешняй’ (Крыв.), рус. кармак, кормак. Запазычанне з цюрк. karmak ’кручок’ (Фасмер, 2, 201).

Кармы́ч ’даглядчык жывёлы’ (Яўс.). Мабыць, таксама да карміць (гл.). Словаўтварэнне не зусім яснее: ‑ыч < ‑ісь < ‑ikjь. Параўн. кармін ∼∼ карміць, як родзічрадзіць.

Карна́ ’ліпавая кара’ (Сл. паўн.-зах.). З літ. karna.

Карнава́л (ТСБМ) ’перыяд часу ад каляд да масленіцы (Сцяшк.). Запазычанне з франц. carnaval, якое ў сваю чаргу з італ. carnevaleлац. carnem levare ’выдаляць, пазбаўляцца мяса’). Параўн. польск. mięsopust ’пост’ (Брукнер, 220; Слаўскі, 2, 81).

Карнаву́гал ’круглая упадзіна сярод поля, якая арэцца пазней, бо ў ёй доўга вясной стаіць вада’ (Яшк.). Відавочна, складанае слова: карна‑вугал. Другая аснова празрыстая. Яе значэнне ’асобная частка поля’. Што датычыцца першай, то яна ўваходзіць у склад іншых слоў, сярод які* найбольш распаўсюджанае карнавухі (гл.) ’з алрэзанымі вушамі’. Параўн. таксама карнаткі (гл.), гл. карпаць. Такім чынам карпавугал мела першаснае значэнне ’адрэзаны вугал, адрэзаная частка поля’.

Карнаву́хі ’з адрэзанымі або абвіслымі вушамі’ (Нас., Шат., Касп., Бяльк., Гарэц., Др.-Падб., Жыв. сл.). Складаны прыметнік. Першая аснова да карна́ць (гл.).