Строк 1 ‘авадзень’ (Маш., Дразд., Сцяц. Сл., Скарбы; кіраў., Нар. сл.), ‘здрок, Gasterophilidae’ (Федар. 4, Сцяшк. Сл.; брэсц., гродз., шчуч., ЛА, 1), строк, стрэк ‘авадзень’ (гродз., свісл., шчуч., баран., асіп., пін., гарад., Сл. ПЗБ; ЛА, 1), страк, стрэк ‘страказа’ (дзятл., шчуч., Сл. ПЗБ). Рус. строка́, стрёк ‘авадзень, сляпень’, ц.-слав. стръкъ, чэш. streček, славац. streček, н.-луж. stśak, в.-луж. ćělčk, серб.-харв. штр̑к ‘тс’, балг. щръ́клица. Прасл. *strěkъ (рэканструкцыя Махэка₂, 585). Вытворнае ад *strěkati, гл. стрыка́ць. Шустар-Шэўц (1367–1368) як праславянскае ўзнаўляе *strečьkъ. Арашонкава і інш. (Весці, 1969, 4, 129) бел. строк параўноўваюць з літ. straglỹs//straklys ‘страказа’, stràkas ‘бойкае дзіця’, strakùs ‘здольны высока падскочыць’, straksėti ‘падскокваць’, што, магчыма, датычыць толькі значэння ‘страказа’, гл. Астрэйка, АКД, 8. Фасмер (там жа), прынамсі параўнанне з strakùs лічыць ненадзейным, а Махэк₂ (там жа) у якасці паралелі прыводзіць ням. stechen ‘калоць’ з ‑к‑ замест g і ўстаўкай ‑r‑.

Строк 2 ‘тэрмін’ (Бяльк., Пятк. 2, ТС; беласт., Сл. ПЗБ; Жд. 1, Ян.; в.-дзв., Шатал.). З рус. срок ‘тс’ з устаўным т (паходзіць ад *sъrekti ‘дамовіцца’, гл. рэкнуць).

Строк 3 ‘від шва’ (Сл. рэг. лекс.), стро́чка ‘шво’ (Мат. Гом.). Узыходзіць да прасл. *strokъ ‘укол, пракол’, звязанага чаргаваннем з прасл. *strěkati ‘калоць’ (ЕСУМ, 5, 448). Адсюль страчы́ць ‘шыць, вышываць суцэльным швом’ (ТСБМ), ‘шыць уручную’ (мядз., Сл. ПЗБ). Параўн. страка (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Су́слік 1 ’грызун, які жыве ў норах і шкодзіць пасевам’ (ТСБМ), су́сьлік, сусла́к ’тс’ (Некр. і Байк.), суслі́ла, суслі́чыха ’самка сусліка’ (Мат. Гом.), сусо́л ’суслік’: заспаны, як сусол (Сл. ПЗБ). Укр. дыял. су́слик, рус. су́слик, стараж.-рус. сусълъ, сусолъ, польск. suseł, каш. sus ’суслік’ (толькі ў параўнанні spać jak sus), в.-луж. suslik, чэш. sysel, славац. sysel, славен. sȗslik, балг. съ́сел ’суслік’. Як праславянскае Бязлай (3, 343) узнаўляе *suselъ, *syselъ, *sъsъlъ; Махэк₂ (600) — толькі *suselъ, лічачы форму з ‑у‑ другаснай. Слова гукапераймальнага паходжання: да прасл. *susati, ’пішчаць, свісцець’, параўн. польск. дыял. susać ’шалясцець’ (Віл. сл.), ц.-слав. сысати ’шыпець, сыкаць’, балг. съ́скам ’шыпець’, якое параўноўваюць з лат. susuris ’шэрая або чорная землярыйка’, susers ’лясная мыш’, ст.-в.-ням. sûsôn, sûsan ’гусці’ (Мюленбах-Эндзелін, 3, 1126 і наст.; Брукнер, 526; Фасмер, 3, 809; Бязлай і Махэк₂, там жа; Борысь, 588). Да семантыкі параўн. чэш., славац. svišť, польск. świszcz ’сурок’, роднасныя свістаць, сурчок, гл. Беласт. сусол ’суслік’ аўтары Сл. ПЗБ (там жа) лічаць паланізмам, а кашубская форма ўтворана шляхам адсячэння фіналі слова, гл. SEK, 4, 377. Па іншай версіі (напр., Младэнаў, 617) зыходзілі з прасл. *sъsati ’смактаць’, пра што можа сведчыць су́слік 2, што падаецца малаверагодным.

Су́слік 2 ’дзіця, якое ссе грудзі’ (Нас.). Да сусліць (гл.).

Су́слік 3 ’лядзяш’ (Сцяшк.), су́слікі, суслякі́ ’ледзяшы’ (беласт., віл., Сл. ПЗБ). Укр. су́слік ’соска’. Да сусліць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

smart

[smɑ:rt]

1.

v.i.

адчува́ць во́стры боль; мо́цна бале́ць

The cut smarts — Парэ́з пячэ́

2.

v.t.

спрычыня́ць пяку́чы боль

The insult smarts yet — Зьнява́га яшчэ́ мо́цна балі́ць

3.

n.

во́стры боль

4.

adj.

1) рэ́зкі, мо́цны

2) шпа́ркі, ху́ткі, жва́вы

They walked at a smart pace — Яны́ йшлі шпа́ркім кро́кам

3) разу́мны, ке́млівы, бы́стры

a smart child — разу́мнае дзіця́

4) дасьці́пны, спры́тны, хі́тры, кі́дкі

5) згра́бны, прысто́йны

He looked smart in his uniform — Ён прысто́йна выгляда́ў у мундзі́ры

6) мо́дны, элега́нтны, шыко́ўны

a smart hat — мо́дны капялю́ш

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

тяну́ться

1. в разн. знач. цягну́цца; (о времени — ещё) до́ўжыцца;

степь тяну́лась на деся́тки киломе́тров стэп цягну́ўся на дзяся́ткі кіламе́траў;

рези́на тя́нется гу́ма ця́гнецца;

боле́знь тя́нется уже́ ме́сяц хваро́ба ця́гнецца ўжо ме́сяц;

в доро́ге вре́мя о́чень тя́нется у даро́зе час ве́льмі ця́гнецца;

расте́ния тя́нутся к со́лнцу раслі́ны ця́гнуцца да со́нца;

ме́дленно тя́нутся обо́зы мару́дна ця́гнуцца або́зы;

тяну́ться к зна́ниям цягну́цца да ве́даў;

ребёнок тя́нется к ма́тери дзіця́ ця́гнецца да ма́ці (ма́церы);

2. (волочиться, плестись) цягну́цца, пле́сціся, валачы́ся;

3. страд. цягну́цца, кра́сціся; см. тяну́ть​ 1, 3.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

гру́дзі, -дзе́й ед. нет, в разн. знач. грудь ж.;

шыро́кія г. — широ́кая грудь;

боль у ~дзя́х — боль в груди́;

слабы́я г. — сла́бая грудь;

жаль скава́ў г. — жа́лость скова́ла грудь;

адву́чваць дзіця́ ад ~дзе́й — отуча́ть ребёнка от груди́;

кашу́ля з вышыўкай на ~дзях — руба́шка с вы́шивкой на гру́ди;

◊ біць сябе́ ў г. — бить себя́ в грудь;

~дзьмі́ пралажы́ць сабе́ даро́гу — гру́дью проложи́ть себе́ доро́гу;

дыхну́ць на по́ўныя г. — вздохну́ть свобо́дно;

прыгрэ́ць змяю́ на (сваі́х) ~дзя́х — пригре́ть змею́ на (свое́й) груди́;

стая́ць ~дзьмі́ — стоя́ть гру́дью

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

барада́ ж.

1. в разн. знач. борода́;

адпусці́ць ~ду́ — отпусти́ть бо́роду;

б. кудзе́лі — борода́ куде́ли;

2. перен., разг. (о бородатом человеке) борода́, борода́ч м.;

3. разг. подборо́док м.;

дзіця́ ўпа́ла і ~ду́ пабі́ла — ребёнок упа́л и уши́б подборо́док;

◊ навіна́ (анекдо́т) з ~до́ю — но́вость (анекдо́т) с бородо́й;

смяя́цца ў ~ду́ — смея́ться в бо́роду;

узя́ць бо́га за ~ду́ — взять (ухвати́ть) бо́га за бо́роду;

казлі́ная б. — козли́ная борода́;

па ~дзе́ цякло́, а ў рот не папа́ла — погов. по уса́м текло́, а в рот не попа́ло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

укруці́ць сов.

1. ввинти́ть, вверну́ть, вкрути́ть;

2. заку́тать, заверну́ть; уку́тать; (чем-л.) обмота́ть;

у. дзіця́ ў ко́ўдру — заку́тать ребёнка в одея́ло;

у. каўбасу́ ў папе́ру — заверну́ть колбасу́ в бума́гу;

у. галаву́ ручніко́м — обмота́ть го́лову полоте́нцем;

у. цюк вяро́ўкай — обмота́ть тюк верёвкой;

3. прикрути́ть, уба́вить;

у. кнот — прикрути́ть (уба́вить) фити́ль;

4. замота́ть;

не заўва́жыў, як ~ці́ў ле́йцы ў ко́ла — не заме́тил, как замота́л во́жжи в колесо́;

5. прост. (присвоить, не возвратить что-л.) замота́ть, зажи́лить;

у. мно́га гро́шай — зажи́лить мно́го де́нег

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Schoss

I

m -es, -e бат. па́растак, ато́жылак

II

m -es, Schöße

1) сярэ́дзіна, нутро́ (у целе)

2) не́тры (зямлі)

III

m -es, Schöße крысо́, фа́лда; падо́л (спадніцы)

das Kind auf den ~ néhmen* — узя́ць дзіця́ на кале́ні

◊ die Hände in den ~ légen — сядзе́ць скла́ўшы ру́кі

im ~ der Famíli¦e — у сяме́йным асяро́ддзі

im ~ der Natúr — на ўло́нні [ло́не] прыро́ды

◊ das ist mir in den ~ gefállen — гэ́та звалі́лася мне з не́ба

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

just​2 [dʒʌst] adv.

1. менаві́та, якра́з, акура́т, дакла́дна;

just at that spot менаві́та на гэ́тым ме́сцы;

just in time якра́з своечасо́ва;

just the thing infml якра́з то́е, што трэ́ба;

That’s just what we need. Гэта якраз тое, што нам трэба.

2. то́лькі што;

He’s just come. Ён толькі што прыйшоў.

3. то́лькі; про́ста;

just the same усё ро́ўна, тым не менш;

just think/listen/look то́лькі паду́май/паслу́хай/паглядзі́;

He’s justa child. Ён толькі дзіця.

♦

just now infml

1) то́лькі што

2) BrE за́раз, цяпе́р;

We are busy just now, could you come later? Мы занятыя зараз, прыходзьце, калі ласка, пазней;

just so BrE, infml (дакла́дна) так;

They have nice kids. – Just so. У іх слаўныя дзеткі. – Менавіта так;

just then якра́з тады́/у той мо́мант

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

fret

I [fret]

1.

v.i. (-tt-)

1) быць раздражнёным, незадаво́леным, капры́зіць (пра дзіця́); злава́цца; хвалявя́цца; гры́зьціся, му́чыцца

Do not fret about your mistakes — Не перажыва́й за свае́ памы́лкі

2) зно́швацца

2.

v.t.

1) раздражня́ць, гры́зьці; му́чыць, трыво́жыць, не дава́ць спако́ю (пра ду́мкі)

2) е́сьці (пра моль); пераяда́ць, разьяда́ць (пра іржу́); падмыва́ць, размыва́ць (берагі́); падто́чваць (пра хваро́бу)

3) лёгка хвалява́ць (ваду́)

3.

n.

1) раздражне́ньне n.; непако́й -ю m.; грызьня́ f.

2) разьяда́ньне n.

3) вы́едзеная або́ праце́ртая дзі́рка

II [fret]

n.

1) прастаку́тны арна́мэнт

2) галаўны́ ўбо́р з кашто́ўных камянёў або́ кве́так

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)