Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

арытмі́я, ‑і, ж.

Парушэнне нармальнага рытму сардэчных скарачэнняў.

арыфме́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Раздзел матэматыкі, які займаецца вывучэннем найпрасцейшых уласцівасцей лікаў і дзеянняў, якія робяцца з імі.

[Грэч. arithmētike.]

арыфметы́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае дачыненне да арыфметыкі. Арыфметычная прагрэсія. Арыфметычны разлік. Арыфметычнае дзеянне. Сярэдні арыфметычны (лік). Сярэдняя арыфметычная (велічыня).

арыфмо́граф, ‑а, м.

Лічыльная машына для механічнага выканання арыфметычных дзеянняў з аўтаматычным запісам вылічэнняў.

[Ад грэч. arithmos — лік і grapho— пішу.]

арыфмо́метр, ‑а, м.

Настольная лічыльная машына для механічнага выканання чатырох арыфметычных дзеянняў.

[Ад грэч. arithmos — лік і metreo — вымяраю.]

ары́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да арыка.

а́рышт, ‑у, М ‑шце, м.

1. Узяцце пад варту; пазбаўленне волі. Трымаць пад арыштам. Зняць арышт. Пазбегнуць арышту.

2. Забарона распараджацца чым‑н., якая накладаецца судовымі органамі. Арышт маёмасці. Накласці арышт на маёмасць.

•••

Дамашні арышт — знаходжанне пад вартай у сябе дома.

[Ням. Arrest.]

арыштава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад арыштаваць.

2. у знач. наз. арыштава́ны, ‑ага, м.; арыштава́ная, ‑ай, ж. Той (тая), хто знаходзіцца пад арыштам.

арыштава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

1. Пазбавіць каго‑н. волі з узяццем пад варту. Панура ступаючы па свежым, яшчэ не рыпучым снезе,.. [хлопчык] думаў, за што гэта фашысты арыштавалі маму. Кулакоўскі.

2. Накласці арышт на што‑н., забараніць распараджацца чым‑н.

арышта́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Уст. Той, хто пазбаўлены волі, знаходзіцца пад вартай.

•••

Пагаварыць сорак бочак арыштантаў гл. пагаварыць.