Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

апра́ўдваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

1. Незак. да апраўдаць.

2. Абараняць каго‑н., даказваючы яго невінаватасць, справядлівасць яго ўчынкаў і паводзін. — Лепш разумная мана, чымся неразумная праўда, — апраўдвала Вашамірскага бабуля. Бядуля.

апра́ўка, ‑і, ДМ ‑раўцы; Р мн. ‑равак; ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. аправіць.

2. Спец. Прыстасаванне для замацавання на металарэзных станках інструменту або дэталі.

апраўле́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. апраўляць — аправіць.

апра́ўлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад аправіць.

апраўля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да аправіцца.

2. Зал. да апраўляць.

апраўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да аправіць.

апрацава́насць, ‑і, ж.

Уласцівасць апрацаванага.

апрацава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад апрацаваць.

2. у знач. прым. Атрыманы ў працэсе апрацоўкі. Зліткі шкла ператвараюцца ў апрацаваныя лінзы. «Маладосць».

апрацава́цца, ‑цуецца; зак.

Разм. Набыць неабходныя ўласцівасці ў працэсе апрацоўкі, ужывання.

апрацава́ць, ‑цую, ‑цуеш, ‑цуе; зак., каго-што.

1. У працэсе вытворчай аперацыі абрабіць што‑н. Апрацаваць дэталь. □ Са шкурамі было шмат клопату: трэба было зняць іх, крыху апрацаваць, падсушыць. Маўр. // Уздзейнічаць чым‑н. з мэтай надаць патрэбныя якасці, уласцівасці. Апрацаваць што-небудзь кіслатой. // Спец. Ачысціць, дэзінфіцыраваць. Няўпэўненымі рухамі [Саша] апрацавала .. чорную ранку, з дапамогай Анатоля старанна забінтавала. Шамякін. // Разм. Зрабіць артылерыйскі абстрэл або бамбардзіроўку пазіцый непрыяцеля.

2. Падрыхтаваць для пасеву, пасадкі. Адзін толькі «Свецік» Назара Трацюка апрацаваў сёлета.. тысячу восемсот гектараў! Паслядовіч.

3. Надаць чаму‑н. завершаны выгляд; зрабіць больш дасканалым. [Крушынскі і Стэфка] разам меркавалі.., разам апрацавалі праграму. Бядуля. Вось вам верш, які мой сусед апрацаваў, пакуль мы з вамі гутарылі. Крапіва.

4. Разм. Уздзейнічаць на каго‑н. у пажаданым кірунку, схіліць на свой бок. [Платон:] — Не ведаю я, як можна апрацаваць шляхціца, калі ён, можна сказаць, нарадзіўся мужыцкім ворагам. Чарнышэвіч.