Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

апалчэ́нец, ‑нца, м.

Удзельнік, баец апалчэння. Парадзелі рады апалчэнцаў, шмат было забітых, багата параненых, аднак полк трымаўся, не адступаў. Гурскі. Апалчэнцы ўліліся ў рэгулярныя войскі. «Маладосць».

апалчэ́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.

Жан. да апалчэнец.

апалчэ́нне, ‑я, н.

1. У старажытнасці — войска, якое ў час вайны набіралася з шырокіх народных мас.

2. Дапаможнае войска, якое фарміруецца ў час надзвычайных абставін на добраахвотных асновах з асоб, якія вызвалены ад вайсковай службы. Такімі ж доўгімі здаваліся і ўсе наступныя дні, аж пакуль .. [Сяргей] не трапіў у народнае апалчэнне. Шахавец.

апалчэ́нскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да апалчэння, апалчэнца. Апалчэнскі полк.

апа́лы, ‑ая, ‑ае.

1. Які асыпаўся з дрэў, галін і г. д. (пра лісце, кветкі і пад.). У празрыстым паветры запахла выкапанай бульбай, апалым лісцем. Карпюк. // Які нізка апусціўся, абвіс. Апалыя галіны.

2. Схуднелы. Апалыя шчокі.

3. Які толькі што выпаў (пра снег). На дварэ перадвясеннія дні. На сцежках свежаапалы чысты снег. Галавач.

4. перан. Які пагоршыўся, сапсаваўся (пра настрой). А гэта ўсё разам яшчэ больш памацняла апалы настрой маладога настаўніка. Колас.

апа́льванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. апальваць — апаліць.

апа́львацца, ‑аецца; незак.

Зал. да апальваць.

апа́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да апаліць.

апа́льны, ‑ая, ‑ае.

Які знаходзіцца ў апале. Апальны князь.

апа́льня, ‑і, ж.

Тое, што і абпальня.