Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

абдымі́ць, ‑млю, ‑міш, ‑міць; зак., каго-што.

Абдаць дымам. Абдыміць пчол. // Пакрыць сажай, закуродыміць; задыміць. Абдыміць хату.

абды́мкі, ‑аў; адз. няма.

Ахопліванне рукамі каго‑н. (выказваючы пачуцці радасці, замілавання і пад.). Людзі кінуліся да Васіля Іванавіча, ледзь не заціснулі.. у абдымках, падхапілі на рукі. Лынькоў.

•••

З распасцёртымі абдымкамі — з радасцю, прыветна (сустрэць, прыняць і пад.).

Кідацца (кінуцца) у абдымкі гл. кінуцца.

Схапіць у абдымкі гл. схапіць.

абды́млены, ‑ая, ‑ае.

Пакрыты куродымам, пачарнелы ад сажы. Абдымлены комін тырчыць, як вяха, Як здань, вызірае з імглы. Купала.

абды́мны, ‑ая, ‑ае.

Які ахоплівае што‑н.; накіраваны з некалькіх бакоў. Абдымныя аперацыі праціўніка.

абе́гаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

Тое, што і абабегаць (у 3, 4 знач.). Абегаў Уладзя ручавіну, І клін, і пасечку, лагчыну. Колас.

абе́глы,

У выразе: абеглы погляд гл. погляд.

абе́гчы, абягу, абяжыш, абяжыць; абяжым, абежыце; зак., каго-што.

Тое, што і абабегчы.

абе́д, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Яда сярод дня; полудзень. Абед пачынаецца ў гадзіну дня. Запрасіць на абед. // Форма прыёму гасцей з нагоды якой‑н. урачыстасці. Даць абед. Званы абед.

2. Ежа для спажывання ў абедзенны час. Абед з трох страў. Смачны абед. Вегетарыянскі абед.

3. Час, у які звычайна абедаюць; абедзенны перапынак. Настаў абед. Прайшоў абед.

•••

Лукулаўскі абед — вельмі багаты абед.

Царскі абед — вельмі багаты, пышны абед.

аб’е́дак,

гл. аб’едкі.

абе́даць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Есці ў абедзенны час; есці абед. Зараз у сталоўцы магло свабодна абедаць чалавек сорак. Колас. Ніхто не ведае, як сірата абедае. Прыказка.