Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

тру́кавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да труна (у 1 знач.), які з’яўляецца трукам. // Які выкарыстоўвае трукі, з трукамі. Трукавы фільм.

трука́цкі, ‑ая, ‑ае.

Разм. Які мае адносіны да трукача, трукацтва, уласцівы трукачу. Трукацкі прыём.

трука́цтва, ‑а, н.

Разм.

1. Майстэрства выконваць трукі (у 1 знач.).

2. Празмернае захапленне трукамі ў мастацтве. Фармалістычнае трукацтва.

трука́ч, ‑а, м.

Разм.

1. Той, хто валодае майстэрствам выконваць трукі (у 1 знач.). Клоун-трукач.

2. Той, хто схільны да трукацтва (у 2 знач.).

трум, ‑а, м.

1. Месца паміж палубай і днішчам судна, прызначанае для розных грузаў. Магутныя пад’ёмныя краны даставалі вялізныя скрыні з карабельных трумаў. Шамякін. На параходзе і вакол яго кіпела работа. Высачэзныя стрэлы лябёдак то апускалі свае доўгія хобаты ў трум парахода, то падымаліся адтуль з грузам і ныралі за борт, на прыстань. Бяганская.

2. Памяшканне пад сцэнай у тэатры.

[Гал.]

тру́мавы і тру́мны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да трума (у 1 знач.). Трумавае памяшканне. // Звязаны з абслугоўваннем трума. Трумавая каманда.

трумо́, нескл., н.

1. Высокае стаячае люстра. [Крысціна] увесь час вярцелася перад велізарным трумо. Васілевіч.

2. Спец. Прасценак, звычайна ўпрыгожаны арнаментам.

[Фр. trumeau.]

труна́, ‑ы; мн. труны, трун; ж.

1. Сацыяльная скрынка, у якой хаваюць памёршага. Неўзабаве была гатова труна. Сасновая, з выгаблеваных дошак, якія пахлі смалой. Дайліда. Назаўтра хавалі забітых. За трунамі ішло паўгорада. Плакалі трубы аркестра, плакалі людзі, плакаў і Сцёпка. Хомчанка.

2. у знач. вык. Пагібель, канец; вельмі дрэнна. Чалавек ледзь дацягнуўся да хаты, і праз два тыдні — труна. Машара.

•••

Гнаць у труну гл. гнаць.

Да труны — да смерці (не забыцца, помніць).

Загнаць (увагнаць, звесці) у труну гл. загнаць.

Легчы ў труну гл. легчы.

Труна чакае — пара паміраць.

Хоць у труну кладзі гл. класці.

тру́нак, ‑нку, м.

Абл. Алкагольны напітак. Прыемна ў дом зайсці з дарогі, Дзе рады вам гаспадары, Дзе вас частуюць, што ёсць змогі, Дзе трунак знойдзецца стары. Такі, што чарачка-другая Вам разагрэе ў сэрцы кроў. Колас.

труна́р, ‑а, м.

Той, хто робіць труны.