казакі́н, ‑а, м.
Мужчынскае верхняе адзенне на апліках, са зборкамі ззаду.
каза́льніца, ‑ы, ж.
Уст. Амбон. Не веру купленым прарокам, Што з казальніц за грошы лгуць І сочаць прагавітым вокам, Скуль больш чырвонцаў ім нясуць. Купала. Ксёндз узышоў на балкон-казальніцу, адкашляўся і пачаў гаварыць казань. Арабей.
каза́н, ‑а, м.
Абл. Кацёл з круглым дном і шырокім верхам. Медны казан быў, ды палуда ўся аблезла. Сабаленка.
[Цюрк. казан.]
каза́нне, ‑я, н.
1. Дзеянне паводле дзеясл. казаць (у 1 знач.). [Унук] перабівае ціхую стройную плынь казання і слухання. Гарэцкі. // Размовы, гутарка. — Крычым мы таму, што казаць не ўмеем. Казанне наша мала дапамагае, дык мы крычым. Галавач.
2. Прамова рэлігійна-павучальнага характару; пропаведзь. У нядзелю ў царкве гарачае казанне казаў бацюшка. Скрыган. Некалькі вечароў прысвяціў ксёндз Пацейкоўскі, каб улажыць казанне на першае набажэнства. Колас.
казано́к, ‑нка, м.
Абл. Памянш. да казан; невялікі казан; кацялок. Гарыць над самай кручаю касцёр, Рыбацкі казанок на ім дыміцца. Зарыцкі.
каза́нскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да Казані.
•••
Казанская сірата гл. сірата.
каза́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад казаць.
2. у знач. прым. Прадказаны, суджаны. Дужа ты не жалься, дзяўчына. Твой казаны хлопец, твой сокал Паляцеў да зоркі высокай. Бічэль-Загнетава.
•••
Казаная казка гл. казка.
Не тут казана — тое, што і не тут кажучы (гл. кажучы). — Глядзі, утопішся, не тут казана, увесь двор на ямах ды калдобінах... Кулакоўскі.
ка́зань, ‑і, ж.
Тое, што і казанне (у 2 знач.). Выйшаў поп, Казань ён пачаў, павёў пра бога, Пра зямлю, Пра неба, Пекла, Рай. Бялевіч.
•••
Казань казаць гл. казаць 1.
каза́рка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Вадаплаўная дзікая птушка сямейства качыных, якая водзіцца ў палярнай і ўмеранай паласе. Чорная казарка. Канадская казарка.
каза́рма, ‑ы, ж.
Спецыяльнае памяшканне для размяшчэння вайсковых часцей. Гэта быў вайсковы гарадок з простымі забрукаванымі вуліцамі, трохпавярховымі каменнымі казармамі, канюшнямі, майстэрнямі, гаражамі і пасярэдзіне пляцам для вайсковых заняткаў. Каваль. // Інтэрнат для рабочых у дарэвалюцыйнай Расіі. Падышла група рабочых з бліжэйшай пуцявой казармы. Лынькоў. // перан. Пра вялікі непрыгожы змрочна будынак.
[Іт. caserma.]