Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

эбе́навы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да абена; зроблены з эбену. Эбенавая шкатулка. Эбенавая дошка.

2. у знач. наз. эбе́навыя, ‑ых. Сямейства трапічных злучанапялёсткавых раслін, да якіх адносіцца і чорнае дрэва.

•••

Эбенавае дрэва — тое, што і чорнае дрэва (гл. дрэва).

[Ад грэч. ébenos — чорнае дрэва.]

эвака...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «эвакуацыйны», напрыклад: эвакапункт, эвакашпіталь.

эвакапрыёмнік, ‑а, м.

Установа, якая ў час вайны, стыхійных бедстваў і пад. займаецца прыёмам эвакуіраваных раненых і хворых, рыхтуе іх да далейшай транспарціроўкі.

эвакапу́нкт, ‑а, М ‑кце, м.

Установа, якая кіруе ў час вайны, стыхійных няшчасцяў і пад. арганізацыяй лячэння і эвакуацыі параненых, хворых, а таксама насельніцтва з небяспечных месц ці зоны ваенных дзеянняў.

эвакашпіта́ль, ‑я, м.

Спецыялізаваны шпіталь, дзе ў час вайны, стыхійных няшчасцяў і пад. стацыянарна лечаць эвакуіраваных параненых і хворых. З медсанбата Мірановіча адправілі ў эвакашпіталь у Тулу. Марціновіч.

эвакуа́тар, ‑а, м.

Той, хто займаецца эвакуацыяй каго‑, чаго‑н.

эвакуацы́йны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да эвакуацыі (у 1 знач.); прызначаны для эвакуацыі. Эвакуацыйны перыяд. Эвакуацыйны раён.

2. Звязаны з правядзеннем эвакуацыі. Эвакуацыйная камісія.

эвакуа́цыя, ‑і, ж.

1. Арганізаваны вываз насельніцтва, устаноў, прамысловых аб’ектаў і пад. з небяспечных мясцовасцей, якім пагражаюць ваенныя дзеянні або стыхійнае няшчасце. Некалькі месяцаў Марыля жыла ў эвакуацыі, пакуль трошкі адужаў сынок, пакуль прызвычаіўся жыць без маткі. Кулакоўскі.

2. Спец. Выдаленне чаго‑н. адкуль‑н. Эвакуацыя солі з раствору. Эвакуацыя паветра з віскозы.

[Ад лац. evacuo — апаражняю.]

эвакуі́раваны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад эвакуіраваць.

2. у знач. наз. эвакуі́раваны, ‑ага, м.; эвакуі́раваная, ‑ай, ж. Той (тая), каго эвакуіравалі куды‑н. Па вуліцах ходзіць шмат эвакуіраваных і франтавікоў. Грамовіч. На захад.. вярталіся на радзіму эвакуіраваныя. Пальчэўскі.

эвакуі́равацца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; зак. і незак.

1. Стаць (станавіцца) эвакуіраваным. Урача няма з першага дня акупацыі. Кажуць, яна эвакуіравалася. Шамякін. Калі пачалася вайна, ён [Астравухаў] разам з маці эвакуіраваўся з Беларусі на ўсход. Данілевіч.

2. толькі незак. Зал. да эвакуіраваць.