Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

экзістэнцыялі́зм, ‑у, м.

Упадніцкая ідэалістычная філасофская плынь эпохі імперыялізму, якая імкнецца даказаць бессэнсоўнасць жыцця, бясплённасць грамадскай дзейнасці, няслушнасць маралі і пад.

[Лац. exsistentia — існаванне.]

экзістэнцыялі́ст, ‑а, М ‑сце, м.

Паслядоўнік экзістэнцыялізму.

экзістэнцыя́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да экзістэнцыялізму. Экзістэнцыяльная філасофія.

экзо́ты, ‑аў; адз. экзот, ‑а, М ‑зоце, м.

Дрэвавыя і хмызняковыя расліны, не характэрныя для дадзенай мясцовасці і акліматызаваныя ў ёй.

экзо́тыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Дзівосныя, незвычайныя асаблівасці (прыроды, звычаяў, мастацтва і пад.) народаў аддаленых краін. Не шукайце экзотык за морамі, Узбярэжжаў з крыштальнымі зорамі. Прыязджайце да нас, на Полаччыну, Пахадзіце яе прасторамі. Бураўкін. Перу для японскага гледача — такая ж экзотыка, як для нас, скажам, Гавайскія астравы. «Маладосць».

[Ад грэч. exōtikos — чужаземны.]

экіпа́ж 1, ‑а, м.

Агульная назва лёгкіх пасажырскіх павозак. Шэсць тыдняў назад пад экіпаж.. [Норава], калі ён ехаў з дакладам да губернатара, кінулі самаробную бомбу... Мехаў. Пасадзіла.. [Эльза] мяне ў свой экіпаж — фаэтончык такі чорненькі, ён і цяпер пад паветкай у яе стаіць, я табе пакажу яго калі-небудзь, — на рысорах, колы гумовыя, — і пакаціла, павезла. Сачанка.

[Фр. équipage.]

экіпа́ж 2, ‑а, м.

1. Каманда, асабовы састаў карабля, самалёта, танка і пад. Праз хвіліну мы ўжо ў самалёце. Сняжок [медзведзяня] цікаўна заглядае ў кожны куток. Вакол яго збіраецца ўвесь экіпаж самалёта. Бяганская. Экіпаж танкера павязе кітабоям флатылій «Слава» і «Савецкая Украіна», што знаходзяцца цяпер у водах Антарктыкі, разнастайны груз: гародніну, бульбу, садавіну, паліва, пошту. «Звязда».

2. Берагавая воінская часць марской пяхоты, якая часта выкарыстоўваецца для папаўнення флоцкіх каманд.

[Фр. équipage.]

экіпа́жны 1, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да экіпажа ​1. Экіпажнае кола. Экіпажныя дзверы. Прызначаны для экіпажа.

2. у знач. наз. экіпа́жная, ‑ай, ж. Уст. Памяшканне для экіпажаў ці майстэрня, у якой іх робяць.

экіпа́жны 2, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да экіпажа ​2. Экіпажная маёмасць. Экіпажныя дакументы.

экіпірава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. экіпіраваць і экіпіравацца.

экіпірава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад экіпіраваць.

экіпірава́цца, ‑руюся, ‑руешся, ‑руецца; зак. і незак.

1. Забяспечыцца (забяспечвацца) усім неабходным. Алесь Юранак задаволена выцер рукі пакуллем, зірнуў на гадзіннік і сказаў: — Экіпіраваліся ажно на паўгадзіны раней часу. Васілёнак.

2. толькі незак. Зал. да экіпіраваць.