Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

эфірано́с, ‑у, м.

Расліна, якая мае ў сабе эфірны алей. Вырошчванне эфіраносаў.

эфірано́сны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эфіраноса. Эфіраносныя расліны.

эфі́рнасць, ‑і, ж.

Кніжн. Уласцівасць эфірнага (у 2 знач.).

эфі́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да эфіру; знаходзіцца ў эфіры. Эфірная прастора.

2. Кніжн. Вельмі тонкі, незвычайна лёгкі. Эфірнае адзенне. // перан. Бесцялесны, незямны. — Не! Я не якое-небудзь эфірнае стварэнне, а жанчына, якая ведае, як і граблі, і рыдлёўку, і сякеру трымаць у руках, — рэзка адказала Галіна. Рамановіч.

3. Які ўтрымлівае эфір (у 4 знач.). Эфірны шкіпінар. □ [Ніна Іванаўна:] — Не забывайцеся, што гэтае дрэва [грэцкі арэх], а больш дакладна, ягоныя прыгожыя лісты, вельмі багатыя фітанцыдамі, якія, як вы ўжо добра ведаеце, забіваюць шкодных мікробаў, што ў лістах ёсць эфірны алей. Дубоўка. // Які ўласцівы эфіру як хімічнаму рэчыву. Эфірны пах.

эфо́р, ‑а, м.

У старажытнай Спарце — адзін з пяці выбраных на год народным сходам прадстаўнікоў, якія кіравалі палітычным жыццём дзяржавы.

[Ад грэч. éphoros — наглядальнік.]

эфузі́ўны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да эфузіі. Эфузіўныя ўтварэнні. Эфузіўныя горныя пароды.

эфу́зія,

Спец.

1. Выліванне магмы на паверхню зямлі і ўтварэнне вулканічных народ.

2. Павольнае пранікненне газаў праз порыстую перагародку.

[Ад лац. effusio — разліццё, расцяканне.]

эх, выкл.

Ужываецца пры выражэнні захаплення, раптоўнага здзіўлення, папроку, шкадавання, прыкрасці. — Эх, дакука на маю галаву, — думала .. [Волька], аднак жа пад вечар скарэй пайшла дахаты. Скрыган. Эх, як слаўна, як прыгожа, Хораша, прыстойна! Колас. [Лена:] — Лепш памаўчы. Колькі разоў абяцаў кінуць піць, а ўсё не кідаеш. Эх, Алесь, Алесь. Яшчэ сватаўся... Ваданосаў.

эхало́т, ‑а, М ‑лоце, м.

Гідраакустычны прыбор для вымярэння глыбінь мора.

э́хаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Выражаць пачуцці жалю, заклапочанасць захаплення і пад., вымаўляючы «эх». [Фрэйда:] — Прыходзіць гэта да мяне ... стары Сымон.., паглядае лагодна па баках і пачынае эхаць і гмы[к]аць. Бядуля.