зне́сціся 1, знясецца; пр. знеслася і зняслася.
Зак. да несціся 2.
зне́сціся 2, знясуся, знясешся, знясецца; пр. знёсся, знеслася і зняслася, знеслася і зняслося; зак.
Разм. Устанавіць цесныя сувязі, зносіны з кім‑н.; звязацца. Знесціся з паўстанцамі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ По́мча ’бура, ураган’ (ТС). Прасл. *ротьса < *тьса(і ’імчаць; несціся’. Да імчацца (гл.). Пэраўп. яшчэ рус. помчать ’панесці, пагнаць (ветрам)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
імча́цца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; незак.
Вельмі хутка перамяшчацца, ехаць, бегчы; несціся. Цягнік імчыцца. □ Весела званілі трамваі, з шумам імчаліся па вуліцах машыны, людзі спяшаліся на работу. Якімовіч. Сытыя стаеннікі імчацца, Ад язды ўгінаецца зямля. Панчанка. Селянін без шапкі з ускудлачанымі валасамі віхрам імчаўся на шпаркім кані. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
класться страд.
1. кла́сціся;
2. кі́дацца, сы́пацца; лі́цца;
3. мурава́цца; кла́сціся;
4. не́сціся; кла́сціся; см. класть 1—4.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
*Лэнуць, лэнуты ’зрабіць спробу вылецець’ (палес., З нар. сл.), лэ́нэ ’ляціць’ (Булг.). З укр. ли́нути ’ляцець’, ’несціся’ разносіцца, ліцца (аб гуках)’, ’гарнуцца’, ’звяртацца ў думках’, роднаснага да лунаць 1 (гл.) і ры́нуць (ЕСУМ, 3, 236).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пэ́ндзіць ’гнаць, даганяць; хутка ісці, бегчы’ (Жд. 2; любч., Нар. словатв.; Скарбы), пэндыты экспр. ’нясці, цягнуць, валачыць’ (Клім., Сл. Брэс.), пэндзіцца ’прытрымлівацца моды’ (астрав., Сл. ПЗБ), пэндытысь экспр. ’насіцца, несціся’ (Клім., Сл. Брэс.), сюды ж пэнд ’парастак’: новыя пэнды парэчак (ваўк., Сл. ПЗБ). Запазычанне з польск. pędzić ’прымушаць да хугкага руху, падганяць; несціся’, параўн. пудзіць (гл.); значэнне ’цягнуць, валачыць’ — вынік экспрэсіўнага пераасэнсавання па прынцыпу кантраснасці; тэрмін для ’парастка’ запазычаны са штучна створанага польск. pęd ’атожылак’ у якасці калькі з ням. Trieb (ад treiben ’гнаць’, гл. Банькоўскі, 2, 537), параўн. батанічнае выганка ’вырошчванне пасынкаў’, чэш. vyhon ’адростак’, рус. побёг і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
уноси́ться
1. разг. (убегать) імча́цца; не́сціся;
2. перен. (миновать) міна́ць; (исчезать) зніка́ць;
3. перен. (о мыслях и т. п.) зано́сіцца; см. унести́сь;
4. страд. не́сціся, выно́сіцца, адно́сіцца, зно́сіцца, зано́сіцца; кра́сціся; адбіра́цца, бра́цца; см. уноси́ть 1—3;
◊
уноси́ться в облака́ луна́ць у надхма́р’і.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Імча́цца, імча́ць ’вельмі хутка перамяшчацца, ехаць, бегчы; несціся’ (ТСБМ). Рус. мчать, мча́ться, укр. мча́ти, мча́тися ’тс’, ст.-чэш. mčieti ’несці, цягнуць’, ст.-слав. мъчати ’кідаць’. Прасл. дзеяслоў *mъkěti, суадносны з *mъknǫti (гл. імкнуцца), Фасмер, 3, 22; КЭСРЯ, 277. Пачатковае і‑ мае практычны характар (Карскі, 1, 262).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перага́саць (піріга́сыць) ’патаптаць’ (Юрч. СНЛ). Да пера- (гл.) і ‑гасаць, роднаснага з гойсаць (гл.). Параўн. чэш. hasati ’гойсаць’, ’несціся стрымгалоў’, hasot ’шумны танец, карагод’, ’гаўканне’, славац. hasať ’скакаць, вытанцоўваць’, польск. hasać ’тс’, ’бегаць, гарэзаваць’, укр. гаса́ти. Паводле Махэка₂ (162), звязана з hosati ’бегчы скокам’, якое з *hop‑s‑a‑ti. Генетычна роднасныя з бел. гойсаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
увлека́ться
1. захапля́цца;
2. (влюбляться) каха́ць (каго), захапля́цца;
3. страд. цягну́цца, уця́гвацца, заця́гвацца; захо́плівацца; не́сціся; ве́сціся, заво́дзіцца; накіро́ўвацца; захапля́цца; чарава́цца, зачаро́ўвацца; прыва́блівацца; см. увлека́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)