Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Карк1 ’карак’ (Нар. лекс., Дразд., Гарэц., Др.-Падб.), укр. карак (гл. карак), запазычанне з польск. kark ’карак’, якое ўзыходзіць да прасл. kъrkъ (Слаўскі, 2, 77).

Карк2 ’частка касы, якая непасрэдна прымацоўваецца да касся’ (Тарнацкі, Studia). Метафарычная назва, абумоўленая знешнім падабенствам (гл. карк1).

Каркаві́на ’карак’ (ТСБМ), ’шыя і плечы ніжэй шыі’ (КЭС, лаг.), ’свіны ашыек’ (Сцяшк., Вешт., Шатал.), да карк1 (гл.). Словаўтварэнне даволі празрыстае: каркав‑іна (першая частка — прыметнік з суфіксам ‑ав, другая — суфікс ‑іна).

Каркадзе́д, каркадзедак ’падлетак, што не расце, ліліпут’ (Янк. III), да карнадзед. Параўн. карналы (гл.) ’кароткі’, карноткі (гл.) ’тс’. Каркадзед < карнидзед пад уплывам карк (гл.).

Каркадо́н ’скокі на свята Купалы’ (Мухл.). Няясна.

Карка́жа «малы некі хлопец расце, каркажа» (Сл. бел. нар. фраз.). Да каржак (гл.), каржакаваты (гл.) ’невысокі, каранасты’. Гл. таксама каркажаваты.

Каркажава́ты ’каржакаваты’ (Нар. лекс.). Само тлумачэнне сведчыць аб паходжанні (гл. каржакаваты).

Карка́лі ’пусткі’ (Нар. лекс.). Няясна.

Каркалі́на ’крывое, кусцістае дрэва’ (Нар. сл.). Да *kork‑alь, korkъ ’адгалінаванне’. Параўн. макед. крак ’адгалінаванне, галіна’. Адсюль *kork‑alь ’галінасты’. Ад каркаль утварылася каркаліна.

Каркалі́сты ’крывы, кусцісты’ (Нар. сл.). Таксама ад каркаль з дапамогай суфікса ‑іст‑ (гл. каркаліна).

Карканос ’з кароткім носам’ (Федар. VII). Ад карнанос. Параўн. ст.-рус. кърноносъ ’кірпаносы’.