Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Іера́рх ’назва епіскапа’, іера́рхія ’парадак падпарадкавання ніжэйшых званняў вышэйшым па строга вызначаных ступенях’. Крыніца: грэч. ἱεράρχης (ἱερός ’свяшчэнны’ + ἀρχή ’улада’), адкуль суфіксальнае ўтварэнне ἱεραρχία. Шанскі, 2, I, 16. Ст.-бел. иерархъ, иерархия з 1601 г. (Булыка, Лекс. запазыч., 183) са ст.-рус. Няма падстаў лічыць паўторна запазычаным з рус. у XX ст. (як Крукоўскі, Уплыў, 77).

Іерэ́й ’назва свяшчэнніка ў праваслаўнай царкве’. Ст.-рус. иереи < ст.-слав. иѥреи < грэч. ἱερεύς. Фасмер, 2, 118; Шанскі, 2, I, 16. Гл. архірэй.

Іж прыслоўе ’аж’, злучнік ’нават аж’ (Шат.). З і1 (гл.) і жа (гл.). Параўн. аж.

І́жа ’ежа’ (Вешт., 376), смал. и́жа. Гл. ежа.

Іжо́кіла ’калючая трава’ (Бяльк.). Няясна.

Іжэ́гіні ’прыстасаванне для сушкі снапоў’ (ДАБМ, 789). І‑ пратэтычнае. Гл. жэгіні.

Іжэ́ўка ’від паляўнічай стрэльбы па месцы вырабу’ (Інстр. II). Кандэнсат двухкамплектнага словазлучэння іжэўская стрэльба з суф. ‑к‑а.

Із ’з’ (Бяльк., Шат., Кліх.). Гл. з.

Іза́баль ’сапраўды’ (Касп.); параўн. рус. сіб. иза́боль, иза́быль ’правільна, сапраўды’, иза́большный ’сапраўдны, непадроблены’, иза́быль ’праўда, ісціна’. Гл. адзабаль.

Ізалява́ць. Праз польск. izolować з франц. isoler, якое ўзыходзіць да вульг.-лац. isula < лац. insula ’востраў’. SWO 319; Шанскі, 2, I, 39.