Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

*Лясклівы, лесклі́вы ’ліслівы, падлізлівы’ (Бес.). З ⁺лестлівы. Да лёста, лёстачкі (гл.).

Лясковачка1, лесковачка ’гаршчочак’ (светлаг., Мат. Гом., Ян.). Няясна. Магчыма, звязана з ляска ’ляшчына’ — дубчыкі з ляшчыны, якімі аплятаўся слабы гаршчок для большай моцы. Параўн. берасцень ’гаршчок, які быў аплецены берастам’. Не выключана найменне гаршка паводле палосак, нанесеных на паверхню. Параўн. польск. laskować ’рабіць жалабкі’, ’пакрываць дранкай, ляскай’, laskowaty ’рыфлены’, а таксама ст.-бел. ляска ’нейкая судзіна’ (Скурат, БЛ, 8, 11). Гл. таксама лязкоўка.

Лясковачка2 ’дзіцячая гульня’ (Ян.), ляскоўка (іграць у ляскоўку) — бел.-рус. ізалекса (Герд, там жа, 32). Відаць, да ляскаць. У пацвярджэнне можна прывесці апісанне гульні ў Бялькевіча: адзін нагінаецца і зажмурвае вочы, яго па спіне б’юць (= ляскаюць), а ён павінен адгадаць, хто ўдарыў (Бяльк., 256).

Лясковы1 ’лясны’ (Др.-Падб.). Утворана ад лясок ’малы лес, гаёк’, параўн. ст.-польск. lasko ’тс’. Да лясок (гл.).

Лясковы2 ’арэхавы’ (Нас.; слуц., Сл. ПЗБ). Да прасл. lěska ’ляшчына’. Гл. леска1 і лясок.

Ляскотка ’прыстасаванне, пры дапамозе якога ўтвараецца дробны, перарывісты стук, бразготка’ (ТСБМ). Да леската́ць (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 62.

Ляскоўка ’дзікая лясная яблыня; плод з яе’ (кір., Нар. сл.; чачэр., Мат. Гом.), ляскоўкі ’лясныя яблыкі’ (КЭС, Чыгрынаў). Утворана ад лясковы, якое ад лясок ’гай, невялікі лес’ (гл.). Параўн. ст.-польск. lasko ’тс’, н.-луж. lěsko ’малы ліставы лес’ < lěso ’ліставы лес’, ст.-чэш. les, lesy ’лістота’, ’парасткі’.

Ляскоўнік ’арэшнік’ (Нас., зэльв., Шатал.). У выніку намінацыі выразу лясковы лес з лясковы ’арэхавы’ (Нас.). Да леска1 < прасл. lěska ’ляшчына’.

Ляску́н ’салавей’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Да ля́скаць (гл.).

Ляску́ха ’падлешчык’ (ТС). Да ле́скаўка, лешч (гл.).

Лясні́к, лясьні́к, лесні́к, лісні́к, лыснэ́к ’даглядчык, вартаўнік лесу, палясоўшчык’ (ТСБМ, Бяльк., Шат., Касп., Яруш., Сл. ПЗБ). Пашырана гэта лексема ў зах.- і ўсх.-слав. мовах; славен. lẹsńik мае блізкія значэнні: ’лясная яблыня, лясоўка’, lesníka ’тс’, макед. лесник ’ляшчына’, ’арэшнік’. Прасл. lěsьn‑ikъ (Слаўскі, 4, 178–179).

Лясні́ца ’поле пасярод лесу’ (слаўг., Яшк.). Да лясны < лес (гл.). Аб суфіксе ‑іца гл. Сцяцко, Афікс. наз., 110.