Verbum

Вузяльні́ца ’хвароба пшаніцы і ячменю, калі ў каласах з’яўляецца чорны парашок’ (Мат. Гродз.). Магчыма, ад ву́зел, бо колас, заражаны гэтай хваробай, выдаецца вузлаватым ці на падставе веравання, што завязаны вузел з жытніх сцяблоў можа прыносіць гаспадару поля няшчасце; параўн. за́вітка.

Вуй ₁ ’дзядзька па маці’ (Янк. БП, 537); ’дзядзька’ (Сцяшк. МГ), ву́йко ’дзядзька, брат маці’ (Бесар.), укр. ву́йко ’дзядзька, брат бацькі’, рус. уй, вуй ’дзядзька, брат маці’, польск. wuj, wujek, чэш. ujec, славац. ujec, ujko, ujo, в.-луж. wuj, н.-луж. hujk, балг. вуйка́, ву́йко, ву́йчо, макед. вујко, серб.-харв. у̏ја̄к, у̏јац, славен. ujěc. Прасл. *ujь — дакладны адпаведнік ст.-прус. awis ’дзядзька’; параўн. таксама літ. avúnas ’дзядзька’, гоц. awō ’баба’, ст.-в.-ням. ô‑heim, ст.-ісл. aue ’пляменнік’, лац. avus ’дзед’, avunculus ’дзядзька’, якія ўзыходзяць да і.-е. *au̯os (au̯i̯os?) (Младэнаў, 74; Фасмер, 4, 155; Махэк₂, 668; Трубачоў, История терм., 81 і наст.; БЕР, 1, 198; Брукнер, 637; Шаур, Etymologie, 47; адносна суфікса ‑jь гл. Слаўскі, SP, 1, 8 і наст.).

Вуй ₂ выкл. ’ой’ (Шат.). Гл. уй ’тс’.

Вуйе́ ’дышла ў сахі’ (Тарн., Studia). Гл. вайе.

Ву́йма ₁ ’прарэха ў штанах’ (КСТ). Гл. вы́йма.

Ву́йма ₂ ’процьма, маса, вялікая колькасць’ (мсцісл., З нар. сл.); ’шмат’ (Мат. Гом.), уйма ’тс’ (Цых.), рус. у́йма ’мноства’ ад узяць, вазьму́, першапачаткова ’колькі можа змясціцца’.

Ву́йма ₃ ’?’, параўн. у «Энеідзе навыварат»: «А грэкі вуйму нарабілі, як ляда Трою ўсю спалілі». Адпавядае польск. ujma ’страта, шкода, крыўда’, чэш. újma ’шкода, страта’; сюды таксама рус. смал. вуйма ’дзіва, цуд; бяда’. Да уя́ць, уня́ць ’узяць, убавіць, зменшыць’; параўн. незак. трыванне уймава́ць ’браць, змяншаць’ (Некр. і Байк.) і інш. прыставачныя ўтварэнні ад *jęti (гл. узяць, пяць); зыходнае значэнне слова ўзнаўляецца, як ’рабунак, грабёж’, з далейшым развіццём ’шкода, крыўда’, у сувязі з чым няма падстаў дапускаць запазычанне з іншых моў.

Ву́ка ’лапата для веяння збожжа’ (палес., Выг. дыс.). Няясна, магчыма, дэфармаванае вейка (зах.-палес. *вы́йка) ’тс’.

Ву́кідаць ’выгадаваць, выкачаць (кабана)’ (брагін., З нар. сл.). Гл. вы́кідаць ’тс’; адносна фанетыкі параўн. ву́зверыцца (гл.).

Вукляя́ ’ўклейка, Albumus lucidus’ (Касп.). Гл. укляя́, укле́йка.

Ву́красіць ’выбіць, высечы крэсівам (агонь)’ (КСТ), літаратурнае вы́красаць і вы́красіць ’тс’. Гл. краса́ць.

Вукро́п ’кіпень, вар’ (Бяльк.). Гл. укро́п, кроп.

Ву́крут ’вір’ (Яшк.). Згодна Талстому (Геогр., 214), да *vy‑krǫtъ ’тс’; гл. вы́крут, вы́круціць, фанетыка характэрная для гаворак поўдня Беларусь