Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Міжпе́рс(т)ніца, міжы́парніца ’трыпутнік ланцэталісты, Plantago lanceolata L.’ (Кіс., в.-дзв., Сл. ПЗБ). Да міжыпа́рніца (гл.). Матывацыя: лісты трыпутніка ў народнай медыцыне выкарыстоўваюцца як сродак для гаення ран. Аднак матывацыя наймення мэжы́пэрснык, мыжы́персныца для таемніка лускаватага, Lathraea squamaria L. (бяроз., Нар. лекс.) застаецца няяснай.

Міжыну́ціна ’памылка пры снаванні’ (Дабрав., Кросны). Да між1 і ніць, ні́тка (гл.).

Міжыпа́рніца, міжы́пер(с)ніца, мізі́перніца, мізыперэ́сьніца ’прэласць, нарыў паміж пальцамі рук’, ’хвароба ног у кароў’ (Жд. 1, Чач., ТС; светлаг., Мат. Гом.; іўеў., Сцяшк. Сл.; лях., даўг., Сл. ПЗБ). Да між1 і перст (< прасл. pьrstъ ’палец’).

Міжыт ’малако ў каровы перад цяленнем’ (ТС). З *нежыт. Параўн. рус. пери, нежить ’сукравіца’, якое з ne‑žitь. Да не і жыць (гл.).

Міжэ́нь ’маленькі дождж’ (паўд.-усх., КЭС). Да мжэнь, імжа́1 (гл.).

Міз, міс ’паміж’, ’сярод’ (Кліх, Янк. 2, ТС; лях., дзярж., лаг., Сл. ПЗБ; КЭС, лаг.; пух., З нар. сл.), ’каля’ (Растарг.), ’побач’ (стол., Сл. Брэс.). Укр. чарніг. міз, рус. смал., арханг. мез, ме́зду, ме́зу ’тс’. Узнікла з між (гл.) як вынік мазурэння.

Міза́рачка ’дзяўчына з беднай сям’і’ (швянч., Сл. ПЗБ). Паводле Мацкевіч (там жа, 3, 66), з польск. mizerak ’бядняк’.

Мізгі́р ’павук’ (Растарг.), укр. мизгир, рус. мизгирь і мазгарь ’тс’. Відавочна, балтызм. Параўн. літ. mègsti (1‑я ас. mezgù), лат. mezgt (1‑я ас. megžu) ’вязаць, завязваць’, mazgs, літ. mãzgas ’вузел’, ст.-в.-ням. mâsca, ст.-ісл. mo̦skvi ’пятля’ (Траўтман, 172; Мюленбах-Эндзелін, 2, 591; Фасмер, 2, 619; Дзмітрыеў, RÉS, 39, 1961, 176).

Міздра́к ’бядняк’ (астрав., Сл. ПЗБ). У выніку кантамінацыі польск. miderak і mizerak ’тс’.

Мізі́нец ’найменшы сын’ (Федар. II). З польск. mizynek ’апошняе дзіцё ў маткі’, ’пястун’ (аб ім гл. Нітш, JP, 119).