Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Клёхі * галушкі, клёцкі’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. клёцкі.

Клёц1 ’зуб у баране’ (Нас., Касп., Мат. Гом., Мядзв., Нік., Няч.). Параўн. рус. (зах.) клец ’тс’. Да клёц2. Семантычны пераход ’кавал дрэва’ > ’сук’ > ’зуб у баране’ (першасны варыянт — стваліна дрэва з тоўстымі сукамі). Гл. Хэнзель, Słowiańszcyzna, 26. Менш надзейная версія: да прасл. tolbCb. Гл. клыкі (Фасмер, 2, 249).

Клёц2 ’тоўстае бервяно’ (Нар. сл., Сцяшк.). Укр. кльоц ’калода’, польск. kloc ’тс’. Запазычанне праз польскае пасрэдніцтва з с.-в.-ням. kloz ’тс’ (Слаўскі, 2, 230; ЕСУМ, 2, 472).

Клёцкі ’галушкі, клёцкі’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Др.-Падб., Гарэц., Сцяшк., Шн., Бяльк., Нар. сл.). Рус. клёцка. Запазычанне праз польск. klosek, kloski з с.-в.-ням. klôz ’тс’ (Фасмер, 2, 249).

Клёш1 ’крой спадніцы або штаноў з расшырэннем унізе’ (ТСБМ). Запазычанне праз рус. клеш з франц. cloche з першасным значэннем ’звон’ (Фасмер, 2, 249).

Клёш2 ’абажур’ (Др.-Падб.). Параўн. клёш1 (гл.).

Клёшкі ’адзенне, пашытае клёшам, у клёш’ (Сл. паўн.-зах.). Гл. клёш©.

Кліб ’каб, бадай’ (Яўс.). Да калі 6. Гл. калі.

Клі́ба ’скручаны прут для звязвання плытоў’ (Касп., З нар. сл., Нар. сл.). Лаўчутэ (Балтизмы, 115) выводзіць беларускія лексемы з балтыйскай крыніцы, прыводзячы такія паралелі, як літ. klibikis ’прыстасаванне ў выглядзе шаста для замыкання дзвярэй’, лат. klibiĄis ’тс’. Прыведзеныя балтыйскія формы маюць вытворны характар (параўнальна з беларускімі), але адсутнасць славянскіх адпаведнікаў і немагчымасць этымалагізацыі на беларускай моўнай глебе сведчаць аб тым, што бел. кліба магло ўзнікнуць пад уплывам усходнебалтыйскага дыялекту.

Кліба́н ’прыходскі каталіцкі свяшчэннік’ (Нас.). Гл. кле‑ банія.

Клі́біна ’прывязь са скручаных дубцоў для звязвання бярвенняў у плыты’ (Касп., Нар. сл., Нік. Очерки). Гл. кліба.

Клі́б’я ’вяроўкі з сухога галля’ (Зав.). Гл. кліба, клібіна.