◎ Мя́льніца, мʼяльніца, мнАльніца ’церніца для канапель’ (Уладз., Бяльк., Мат. Гом., Сл. ПЗБ; мядз., Жыв. сл.), рус. мяльница ’церніца’, укр. мʼяльниця ’прыстасаванне, на якім размінаюць шкуры’, польск. międlnica ’церніца’. Паўн.-слав. Да мяць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Набіра́нка ’посцілка (рознакаляровая)’ (Мат. Гом.). Ад набіраць (гл. браць у розных значэннях), у тым ліку і набіраць у ніт ’накідаць пражу ў ніт’ (ТС), што адлюстроўвае тэхналогію падрыхтоўкі да ткання посцілак названага тыпу.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Навярта́ць ’пагражаць’ (чачэр., Мат. Гом.). Няясна, ці звязана з вяртаць ’аддаваць назад’; магчымая сувязь праз аргатычнае навярнуць ’моцна ўдарыць’ ці рус. разм. дать сдачи ’пабіць’. Гл. таксама навярнуць ’нагаварыць на каго-н.’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Крыса́ 1 ’лента для касы’ (Чуд.). Гл. крысо.
Крыса́ 2 ’верхняя частка збанка’ (Жыв. сл., Нар. словатв., ТС, Мат. Гом.). Гл. крысо.
Крыса́ 3 ’пала адзення’ (Нар. сл., Янк. II, Шат.). Гл. крысо.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ла́вачка 1 ’шайка, банда’ (Мат. Гом.), рус. прастам. лавочка ’несумленнае, незаконнае прадпрыемства, задума; група людзей, якая ўдзельнічае ў гэтай задуме’. Апошняе да ла́ўка ’магазін’ (гл.).
Ла́вачка 2 ’крама’ (Сцяшк.). Дэмінутыў ад ла́ўка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лі́заўка 1 ’пласцінчаты свердзел’ (Касп., Сцяшк.). Відавочна, з лёзаўка, утворанай з лязо, лёза. Да лёзіва 2 (гл.).
◎ Лізаўка 2 ’абшыўка ў кажуху’ (хоц., Мат. Маг.). Рэгіянальнае ўтварэнне. Да лізаць ’пакрываць, абдаваць сабой’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ма́нка 1 ’манная каша’ (Мат. Гом.). З рус. ма́нка ’тс’, якое са словазлучэння манная крупа. Да ма́нна (гл.).
Ма́нка 2, манко растрата’ (беласт., Сл. ПЗБ). З польск. manko, якое з італ. тапсо ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вяшча́ць (БРС, Крывіч, КТС). Укр. віщати, віщувати, рус. вещать, ст.-слав. вѣштати, вѣштавати, вѣщати. Паводле Жураўскага, Мат. да V Міжн. з’езда слав., 51, запазычана з царкоўнаславянскай мовы праз рускую. Далей да вешчы (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вікішча ’вікавая салома’ (хойн., Мат. Гом.). Да ві́ка (гл.). Суф. ‑шча ўтварае лексему са значэннем ’лісце і сцябло расліны’. Тое ж і ў картофелішча (ДАБМ, к. 281). Гэта ўласцівасць характэрна паўднёвым бел. гаворкам.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Важда́й ’той, хто водзіць коні’ (Мат. Гом.). Магчыма, да ст.-рус. *vož‑a‑ti ’вадзіць’ (гл. Шанскі, 1, В, 128), суфікс ‑тай (як у гультай, ратай, рус. ходатай) з асіміляцыйным азванчэннем суфіксальнага ‑т‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)