Verbum

Сво́ра ‘зграя’, ‘вяроўка, прывязь для паляўнічых сабак’: спусцілі сабак цілую свору (Сержп.). Параўн. укр. сво́ра ‘прывязка ў цэпе’, ‘развора , рус. сво́ра ‘прывязь, вяроўка, на якой вядуць паляўнічых сабак’, польск. swora ‘зграя сабак; прывязь для сабак’, кашуб. svora ‘адна з пасмаў у касе’, чэш. svora ‘прывязка ў цэпе’, славен. svọ̏ra ‘падоўжная жэрдка ў возе, развора’, серб.-харв. svóra ‘развора’. Прасл. *sъvora ‘звязка’, ад дзеяслова *sъ‑virati ‘злучаць, звязваць’ (Фасмер, 3, 583; ЕСУМ, 5, 195; SEK, 4, 383); гл. вор ₂, шворка, шворан. Куркіна (Диал. структура, 192) мяркуе пра першаснае *sǫvora, што захавалася ў славен. sovọra, sǫ̑vra, sọra ‘развора’.

Сы́ска ’соска’ (Касп., Сцяшк. Сл., Скарбы, Сл. ПЗБ), ’сасок’ (Сл. ПЗБ), сы́ська ’матачнік (у пчол)’ (Сл. Брэс.), сысо́к ’адростак для ўсмоктвання пажыўных рэчываў’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), сюды ж сы́саўка ’соска’ (ТС). Да сыса́ць ’ссаць’ (Сл. ПЗБ), што да прасл. *sysati, параўн. укр. сиса́ти, польск. sysać, славен. sísati, серб.-харв. си̏сати, балг. дыял. си́сам, макед. сиса, ст.-слав. сысати ’тс’, ітэратыва да *sъsati, гл. ссаць. Параўн. укр. сиса́к ’цыбук’, славен. sȋsek ’сасок (грудзей), соска’, серб.-харв. си̏сак ’хабаток (насякомых)’, ’носік’, дыял. сиска ’сасок (у вымені)’. Гл. Скок, 3, 244; Бязлай, 3, 238; Глухак, 549. Гл. таксама цыцка.

Адчупрыжыць ’выставіць (напаказ)’ (Касп.). Відаць, адносіцца да шырока распаўсюджанай у славянскіх мовах экспрэсіўнай кантамінацыйнай групы слоў з агульным значэннем ’казырыцца, задавацца’, параўн. польск. czupyrzyć się ’задавацца’, чэш. čepyřiti, в.-луж. šepjerić so, славен. čeperiti se і інш. Гл. чапурыцца.

Вучы́лішча ’спецыяльная навучальная ўстанова’ (БРС, КТС); ’школа’ (Касп., Бяльк.), рус. учи́лище, чэш. učiliště, славен. učilišče ’вучылішча, школа’, серб.-харв. учили́ште, макед. училиште ’школа’, балг. учи́лище ’тс’. Утворана ад асновы *učil‑ пры дапамозе суфікса, які абазначае месца дзеяння, гл. вучыць.

Зра́зы ’гатунак катлет’. Як і рус. зразы, укр. зра́зи, чэш. zraz ’тс’ з польск. zrazy ’тс’, дзе ўзводзіцца, як і zraz (> зраз, гл.), да raz‑ (корань рэзаць). Параўн. славен. zrézek ’шніцэль’ з аналагічнай унутранай формай, верагодна, калькіруючай ням. Schnitzel.

Карана́сты ’невысокае шырокае дрэва з моцным карэннем; плячысты чалавек’, укр. коренастий ’тс’, рус. коренастый ’тс’, чэш. kořenatý ’з моцным карэннем’, славац. korenastý, польск. korzeniasly, серб.-харв. ко̏ренаст, славен. korȇnast ’тс’ (гл. корань). Суфікс ‑astь (Трубачоў, Эт. сл., 2, 60).

Лю́дства ’чалавецтва, народ’ (Гарэц., Нас., Др.-Падб., Яруш.). Укр. людство, рус. людство, польск. ludztwo, в.-луж. ludstwo, чэш. lidstvo, славац. ľudstvo, славен. ljȗdstvo, серб.-харв. љу̀дство. Прасл. lʼudьstvo. Да люд, лю́дзі (гл.). Аб суфіксе ‑ьstvo гл. Мее (Общеслав., 296).

*Макрадэча, стол. мокрадэ́ча, кобр., драг. мокротэ́ча ’мокрае (знізу) надвор’е, макрата’ (Нар. лекс.). Звонкае ‑д‑ (замест ‑Т‑) абумоўлена ўплывам макрадзь (гл.). Утварэнне (ад макрата) пры дапамозе суф. ‑эча < ‑otja характэрна для бел.-укр.-серб.-харв.-славен. арэалу (Трубачоў, Проспект, 60).

Мя́ккасць, тураў. мʼякосць ’уласцівасць мяккага’, ’мякаць’, ’вялікая мяккасць’ (ТСБМ, ТС). Укр. мʼякість, рус. мягкость, польск. miękkość, н.-луж. měkosć, в.-луж. mjechkość, чэш. měkkost, славац. mäkkosť, ст.-славен. mehkust, серб.-харв. ме̏кост, балг. мѐкост. Прасл. mękostь. Да мя́ккі (гл.).

Нача́так ’пачатак’ (Сл. ПЗБ), нача́ткі мн. (ТСБМ): нача́ткі робі́ць ’пачынаць якую-небудзь справу’ (ТС), рус. нача́ток ’пачатак’, польск. naczątek ’тс’, славен. načetek ’тс’, серб.-харв. наче́так ’пачатак; скібка’, ст.-слав. начѧтъкъ ’пачатак’. Прасл. načętъkъ, да načęti ’пачаць’, гл. нача́ць.