сла́вен

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. сла́вен сла́ўна сла́ўна сла́ўны
Р. сла́ўнага сла́ўнай
сла́ўнае		 сла́ўнага сла́ўных
Д. сла́ўнаму сла́ўнай сла́ўнаму сла́ўным
В. сла́вен (неадуш.)
сла́ўнага (адуш.)		 сла́ўную сла́ўнае сла́ўны (неадуш.)
сла́ўных (адуш.)
Т. сла́ўным сла́ўнай
сла́ўнаю		 сла́ўным сла́ўнымі
М. сла́ўным сла́ўнай сла́ўным сла́ўных

Іншыя варыянты: сла́ўны.

Крыніцы: krapivabr2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сла́вен, см. сла́ўны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

славе́не

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. славе́не
Р. славе́н
Д. славе́нам
В. славе́н
Т. славе́намі
М. славе́нах

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сла́ўны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. сла́ўны
сла́вен		 сла́ўная сла́ўнае сла́ўныя
Р. сла́ўнага сла́ўнай
сла́ўнае		 сла́ўнага сла́ўных
Д. сла́ўнаму сла́ўнай сла́ўнаму сла́ўным
В. сла́ўны (неадуш.)
сла́ўнага (адуш.)		 сла́ўную сла́ўнае сла́ўныя (неадуш.)
сла́ўных (адуш.)
Т. сла́ўным сла́ўнай
сла́ўнаю		 сла́ўным сла́ўнымі
М. сла́ўным сла́ўнай сла́ўным сла́ўных

Іншыя варыянты: сла́вен.

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сла́ўны в разн. знач. сла́вный;

с. по́дзвіг — сла́вный по́двиг;

с. хло́пец — сла́вный па́рень;

с. дзянёк — сла́вный денёк;

◊ сла́вен бу́бен за гара́мі — сла́вны бу́бны за гора́ми

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бу́бен, -бна м.

1. муз. бу́бен;

2. перен., разг. (тот, кто постоянно бормочет) ворчу́н; бормоту́н;

◊ го́лы як б. — соверше́нно го́лый (о местности);

як у б. біць — говори́ть в оди́н го́лос;

сла́вен б. за гара́мі — сла́вны бу́бны за гора́ми

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сла́ўны, ‑ая, ‑ае.

1. Які набыў славу або варты славы; славуты. Разам з народам волю кавалі Партыі слаўнай сыны. Колас. Айчына наша, Родны край Саветаў, Нашчадкаў гордых Слаўная зямля. Хведаровіч. У калгасе нашым Янка — Слаўны баяніст, Камсамолец працавіты, — Добры трактарыст. Журба. Дзень добры, Беларусь, Народная дзяржава, Зямля руплівых рук, Радзіма слаўных спраў! Звонак. Вітаю, як прыход вясны, Дзень слаўнай гадавіны! Смагаровіч. // Які праславіўся чым‑н. Яны [людзі] на арбітах сусветных Слаўны жыццём без багатых і бедных. Куляшоў.

2. Які выклікае прыхільнасць; сімпатычны, харошы. І доўга потым мы ўспаміналі зычлівую ўсмешку гэтага слаўнага хлопца. Лынькоў. [Міхайлаў:] — І гэтая душа, багатая і слаўная, іншы раз хаваецца пад самым сціплым абліччам. Карпаў.

3. Разм. Які дае задавальненне; прыемны, добры. Слаўны выдаўся дзянёк: Свежая пароша. Бялевіч. Князь калісьці ўпадабаў Слаўную мясціну, Замак тут пабудаваў У падарунак сыну. Гілевіч.

•••

Славен бубен за гарамі — невядомае заўсёды здаецца добрым.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Не́смысел ’неразумны, неразважлівы’: Ены обидва несмысли (Нас.), рус. пск., смал. нёсмысел ’дурны, бесталковы’ маюць фармальныя паралелі ў славен. nesmisel ’глупства, лухта, бязглуздзіца’, серб.-харв. не̏смисао ’тс’. Відаць, самастойныя ўтварэнні ад дзеясловаў тыпу смысліць ’разумець’ (славен. smisliti, серб.-харв. смислити ’тс’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Перамага́нне (пірімыга́ньня) ’перамога’ (Бяльк.), польск. przemaganie, чэш. přemáhání, славен. premáganje. Да перамага́ць < пера- і магчы́ (гл.). Магчыма, яшчэ праслав. *per‑magati (як *po‑magati), параўн. укр. перемага́ти(ся), рус. перемога́ть(ся), польск. przemagać (się), чэш. přemáhati (se), славац. premáhať (sa), славен. premágati, серб.-харв. према́гаты ’перамагаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Марскаце́ць ’імгліць’ (маст., Сл. ПЗБ), славен. mřščati ’тс’. Да прасл. mьrskotъ ’цурчанне’. Параўн. марасі́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)