Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

эксплуатава́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. эксплуатаваць.

эксплуатава́цца, ‑туецца; незак.

Зал. да эксплуатаваць.

эксплуатава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго-што.

1. Падвяргаць эксплуатацыі. Капіталісты эксплуатуюць працоўных.

2. Рацыянальна выкарыстоўваць што‑н. Эксплуатаваць машыны.

эксплуата́тар, ‑а, м.

Той, хто эксплуатуе працоўных, прысвойвае сабе вынікі чужой працы. Камсамол.. дапамагае партыі будаваць сацыялізм, ва ўсім свеце змагаецца супроць эксплуататараў. Бядуля.

[Фр. exploiteur.]

эксплуата́тарка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.

Разм. Жан. да эксплуататар.

эксплуата́тарскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эксплуататара. Рэзка адмоўна ставіўся Багушэвіч да эксплуататарскіх класаў, памешчыкаў і буржуазіі, да ўсіх прыгнятальнікаў працоўнага народа. Ларчанка.

эксплуатацы́йнік, ‑а, м.

Той, хто займаецца эксплуатацыяй (у 2 знач.), практычным выкарыстаннем чаго‑н.

эксплуатацы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да эксплуатацыі (у 2 знач.). Эксплуатацыйнае выпрабаванне рухавіка. // Які адпавядае патрабаванням эксплуатацыі. Эксплуатацыйная надзейнасць машын. □ Трактар паказаў высокія эксплуатацыйныя якасці пры бездарожжы, на забалочаных участках, у глыбокім снезе. «Маладосць».

эксплуата́цыя, ‑і, ж.

1. Бязвыплатнае прысваенне аднымі людзьмі прадуктаў працы іншых людзей, заснаванае на прыватнай уласнасці на сродкі вытворчасці. [Лаўрыновіч:] — Савецкая ўлада вызваліла сялянскую беднату ад эксплуатацыі і памагла ёй стаць на ногі. Лобан. Сацыялістычны прынцып свабоды і роўнасці ўсіх рас і нацый атрымаў верх над капіталістычным прынцыпам эксплуатацыі і прыгнечання. «Звязда».

2. Пастаяннае, сістэматычнае выкарыстанне (зямлі, яе нетраў, чыгунак, дарог, машын, агрэгатаў і пад.) для якіх‑н. практычных мэт. Эксплуатацыя станкоў. □ У горадзе ўведзена ў эксплуатацыю новая аўтаматычная тэлефонная станцыя на 4 тысячы кропак. «Звязда».

[Фр. exploitation.]

экспо́, нескл., ж.

Сусветная выстаўка (звычайна з лічбай, якая ўказвае год). Экспо–80.

[Скарачэнне фр. слова exposition — выстаўка.]