Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

эквівале́нт, ‑у, М ‑нце, м.

Што‑н. раўназначнае, раўнацэннае, раўнасільнае чаму‑н., здольнае поўнасцю замяніць яго. Хімічны эквівалент. Механічны эквівалент цяпла. □ Даніну модзе на грэчаскія словы аддавалі некаторыя дзеячы праваслаўя шляхам замены сваіх славянскіх прозвішчаў грэчаскімі эквівалентамі. Жураўскі. Сорак, восемдзесят, сто дваццаць грамаў — чвэртка, палавіна, тры чвэрткі пайка, шэры наздраваты кавалак салдацкага хлеба быў такі фантастычна магутны эквівалент, што да зеніту яго, да поўнай вагі, цэны, здаецца, і не даходзілі. Брыль.

[Лац. aequivalens, aequivalentis — раўназначны, раўнацэнны.]

эквівале́нтнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць эквівалентнага.

эквівале́нтны, ‑ая, ‑ае.

Які з’яўляецца эквівалентам, які поўнасцю замяняе што‑н. у якіх‑н. адносінах. Эквівалентная форма гавару. Эквівалентны абмен.

эквілібрава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; незак.

Займацца эквілібрыстыкай.

эквілібры́ст, ‑а, М ‑спе, м.

Цыркавы артыст, які займаецца эквілібрыстыкай. Найбольшым поспехам у праграме нямецкіх артыстаў карысталася дасканалае віртуознае майстэрства таленавітага эквілібрыста Марко. «Беларусь». // перан. Чалавек, які праяўляе незвычайную спрытнасць, выкрутлівасць у паводзінах, спрэчках.

эквілібры́стка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Жан. да эквілібрыст.

эквілібры́стыка, ‑і, ДМ ‑тыцы, ж.

Жанр цыркавога мастацтва, які характарызуецца здольнасцю артыста трымаць раўнавагу пры няўстойлівым становішчы цела. Эквілібрыстыка на канаце. // перан. Надзвычайная спрытнасць, выкрутлівасць. Разумовая эквілібрыстыка. □ Прыемна адзначыць творчы рост Вялюгіна, які, адышоўшы ад дэманстрацыі чыста вонкавай паэтычнай эквілібрыстыкі, у апошні час паказаў сапраўдную глыбіню асэнсавання рэчаіснасць. «ЛіМ».

[Ад лац. aequilibris — які знаходзіцца ў раўнавазе.]

э́кер, ‑а, м.

Геадэзічны інструмент для пабудовы на мясцовасці вуглоў пэўнай велічыні.

[Фр. èquerre.]

экза...

Першая састаўная частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову «знешні», «вонкавы», напрыклад: экзасфера, экзадэрма.

[Ад грэч. éxō — па-за, звонку.]

экзабіяло́гія, ‑і, ж.

Навуковая галіна, якая вывучае праблемы, звязаныя з магчымасцю існавання незямных форм жыцця.

[Ад грэч. éxō і слова біялогія.]