Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

іншасказа́нне, ‑я, н.

Мастацкі вобраз, які мае ўмоўны, пераносны сэнс; алегорыя.

і́ншы, ‑ая, ‑ае, займ. азначальны.

1. Другі, не такі; які адрозніваецца ад гэтага або ад ранейшага. Трымацца іншай думкі. □ У нас прымаўка пайшла ў народзе: шавец заўсёды без ботаў.. Можа дзе шаўцы іншыя. А наш гэтакі. Чорны. Сёння ўсё зыначылася, усё пайшло іншым парадкам. Васілёнак. [Майка] плакала. Толькі слёзы былі іншыя. Караткевіч. / у знач. наз. і́ншае, ‑ага, н. [Дзед] паўздыхаў, паўздыхаў сам сабе, а потым перавёў размову на іншае. Шуцько.

2. Не гэты, не той, другі. — Дзень быў звычайны. Як і ўсе іншыя дні... Мележ. Злучэнні беларускіх партызан дзейнічалі поруч з народнымі мсціўцамі іншых братніх рэспублік. Брыль. Даўжэй за іншых сваіх суседзяў араў сваю палосу Верамейчык. Крапіва. / у знач. наз. і́ншы, ‑ага, м.; і́ншая, ‑ай, ж. Кажуць, Хто ашчаслівіў іншага — Не сквапнасцю сэрца жыло. І. Калеснік. // у знач. наз. і́ншыя, ‑ых, мн. Астатнія, другія. Стары, сухенькі, мітуслівы, хапаўся сам і падганяў іншых — усё баяўся ўпусціць час. Мележ. Тодар Кірык гаварыў пра тое, што ведаў, ахвотна. Ён ганарыўся тым, што ведае больш за іншых, і ўсе яго з такою цікавасцю слухаюць. Крапіва.

3. Які-небудзь, некаторы. [Рыгорка] не любіць, як іншыя гарэзнікі яго ўзросту, крыўдзіць слабейшых. Колас. Вада ў іншыя гады даходзіла не толькі да хат, але пападала і ў хаты, залівала скляпы. Чарнышэвіч.

•••

Глядзець іншымі вачамі гл. глядзець.

І іншыя (іншае) (на пісьме звычайна скарочанае «і інш.») — ужываецца ў канцы пералічэння для ўказання на тое, што пералічэнне можа быць прадоўжана.

Іншая рэч гл. рэч.

Іншая справа гл. справа.

Іншы каленкор гл. каленкор.

Іншы раз гл. раз.

Між іншым — а) мімаходам; не звяртаючы асаблівай увагі. Зрэшты, праца над родным загонам праходзіла неяк між іншым, прыхваткам. Брыль; б) дарэчы, к слову кажучы. — Маёр Герман Сцяпанавіч Цітоў, во як яго зваць. Між іншым, ён мой зямляк. Алтайцы мы. Васілёнак.

Той ці іншы гл. той.

ін-ква́рта, прысл.

У чацвёртую частку аркуша (пра фармат кнігі, часопіса, рукапісу). Кніга выдадзена ін-кварта. Рукапіс інкварта.

[Лац. in — у і quartus — чацвёрты.]

ін-фо́ліо,

1. прысл. У палавіну аркуша (пра фармат кнігі, альбома і пад.). Кніга надрукавана ін-фоліо.

2. нескл., м. Пра кнігу, альбом такога фармату.

[Ад лац. in — у і folium — аркуш.]

іо́н, ‑а, м.

Электрычна зараджаная часцінка, якая ўтвараецца ў выніку страты ці набыцця электронаў атамамі.

[Ад грэч. iōn — ідучы.]

іонаабме́н, ‑у, м.

Абмен іонамі паміж двума рэчывамі.

іонаабме́нны, ‑ая, ‑ае.

Здольны на іонны абмен. Іонаабменнае рэчыва.

іо́нны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да іонаў. Іонная рэакцыя. Іонныя токі.

іпадро́м, ‑а, м.

Спартыўнае збудаванне, прызначанае для трэніроўкі коней і коннаспартыўных спаборніцтваў.

[Грэч. hippodromos ад hippós — конь і drómos — месца для бегу.]

іпаме́я, ‑і, ж.

Павойная травяністая або кустовая расліна сямейства бярозкавых з з буйнымі кветкамі розных колераў у выглядзе званочкаў.