Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

акцябро́нак,

гл. акцябраты.

акцябры́ны, ‑рын; адз. няма.

Савецкі абрад ўрачыстай рэгістрацыі нованароджаных і сямейная ўрачыстасць у гэтай сувязі.

акы́н, ‑а, м.

Народны паэт-імправізатар і спявак у некаторых народаў Азіі (казахаў, кіргізаў і інш.). Ляці, мая песня, ляці і спявай, Суседа-акына як след прывітай. Купала.

акы́ш, выкл.

Выкрык, якім адпуджваюць курэй, птушак. — Акыш! — раптам пачуўся ў сенцах грозны бас дзядзькі Антося. Брыль. — Акыш, каб цябе! — закрычаў дзед на жураўля. Разанаў.

алавя́ннік, ‑а, м.

Майстар, які вырабляе рэчы з волава.

алавя́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Зроблены з волава. На камодзе.. стаялі.. алавяныя з замыславатымі ўзорамі талеркі. Бядуля. Дзед Талаш наўперад набіў стрэльбу, усыпаў шчодрую порцыю пораху і на гэты раз залажыў у рулю круглую алавяную кулю. Колас.

2. Які складаецца з волава, мае ў сабе волава. Алавяныя зліткі. Алавяныя руды. Алавяная соль. // Звязаны са здабычай, апрацоўкай волава. Алавяны руднік. Алавяная прамысловасць.

3. Чым‑н. падобны да волава, такі, як у волава. Ночы свае недаспаныя Трэба скасіць і звязаць, Звезці снапы алавяныя, Працы палову аддаць. Танк. І зноў над вёскай плылі дні У чорных хмарах алавяных, Галечу ўсім няслі яны, Згрызоты новыя і раны. Броўка.

алагі́зм, ‑у, м.

Што‑н. нелагічнае, несумяшчальнае з лагічным мысленнем. // Стылістычны прыём разрыву лагічных сувязей у мове з мэтай камізму, іроніі і пад.

[Ад грэч. a — не‑, без- і logismos — разважанне.]

алагі́чнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць алагічнага.

алагі́чны, ‑ая, ‑ае.

Нелагічны, несумяшчальны з лагічным мысленнем.

ала́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.

Блінок, спечаны на патэльні звычайна з адной лыжкі цеста. Пячы аладкі.