Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

акве́ціць, аквечу, аквеціш, аквеціць; зак., што.

Паэт. Надаць каму‑, чаму‑н. прыгожы, прыемны выгляд пры дапамозе каго‑, чаго‑н. Не рассыплецца краса — Яна дажджом пялёсткаў белых Аквеціць новы зорны сад. Глебка.

акве́чаны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад аквеціць.

акве́чвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да аквеціцца.

2. Зал. да аквечваць.

акве́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да аквеціць.

аквіло́н, ‑у, м.

Рэзкі паўночны вецер.

[Лац. aquilonis.]

аке́нца, ‑а, н.

Памянш. да акно; малое акно.

акіда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае і акі́дваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да акінуць.

акі́нутасць, ‑і, ж.

Уласцівасць акінутага.

акі́нуты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад акінуць.

2. у знач. прым. Пакінуты без увагі, клопату, догляду. Збуцвелы асунуўся вугал Стагодняй акінутай хаты. І свет мой абведзены кругам Акенцаў падслепаватых. Вітка. Жарнавік ідзе праз вялікі Вайткевічаў сад — недагледжаны, абветраны, акінуты сад. Пестрак.

акі́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак., каго-што.

Перастаць займацца кім‑, чым‑н., пакінуць каго‑, што‑н. без увагі, догляду; закінуць, кінуць. [Яначка:] Скрыўдзіў нас бог: здароўе ў мяне адабраў, ёй вочы засланіў. І людзі нас акінулі. Крапіва.

•••

Акінуць вокам (вачыма) — агледзець каго‑, што‑н., глянуць на каго‑, што‑н.

Як вокам акінуць, не акінуць вокам — пра мноства каго‑, чаго‑н., пра вялікую прастору і пад.