Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

уво́лю, прысл.

1. Колькі хочацца, удосталь. Нагнуўся Андрэй і напіўся ўволю крынічнай вады. Якімовіч. У цырку Вараны быў у жанглёра... Уволю еў аўса, не знаў на працы зморы. Корбан. Насмяяўшыся ўволю, студэнты .. павалілі ў актавую залу. Карпюк.

2. Многа, у поўным дастатку. Людзі шчыты пастаўлялі на полі, каб затрымаць вас [снягі], Мець вільгаці ўволю. Лужанін. // у знач. вык. Многа, даволі. У хаце дастатак завёўся: хлеба і грошай уволю. Васілевіч.

уво́сень, прысл.

У асенні час, восенню. Чаго толькі няма ў тым буданчыку! Тут і раскладныя лесвіцы, з дапамогай якіх увосень збіраюць яблыкі, і няскончаны рамачны вулей,.. і розны інструмент. Даніленка. Увосень слаўна чакаць першага снегу, а зімой — першай травы. Чорны.

уво́сьмера, прысл.

У восем раз, у восем частак і пад. Скласці паперу ўвосьмера.

увуля́рны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які вымаўляецца пры актыўным удзеле мяккага паднябення і язычка. Увулярныя зычныя.

[Ад лац. uvula — язычок мяккага паднябення.]

увушшу́, прысл.

Разм. У вушах. Звінела ўвушшу і цяжка дыхалася парнай вільгаццю. Ваданосаў. «Я Зямля! Я Зямля!» — стаяла ўвушшу. Пташнікаў.

увы́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. увык, ‑ла; зак.

Абл. Прывыкнуць да чаго‑н. — Увыкла... Смаліць, як мужчына, проста сорам... Нядаўна заходжу дома на кухню, а .. [жонка] сядзіць і смокча: з маіх недакуркаў зрабіла папяроску. М. Стральцоў.

увы́сь, прысл.

Уверх, угару, увышыню. За гмахам гмах, ушыр і ўвысь, Расце трактараград. А. Александровіч. І вось падняўся ўвысь лісток, Ляціць па-над радзімым краем. Смагаровіч.

увышыню́, прысл.

Тое, што і увысь. Дубок падаўся ўвышыню, Страйней выглядваюць сасонкі, І на рабінцы ўпершыню Пачалі налівацца гронкі. Матэвушаў.

увядзе́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. уводзіць — увесці.

увя́заны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад увязаць.