Курду́пель ’чалавек малога росту’ (Мат. Гом., З нар. сл., КЭС, лаг., Нар. лекс., ТС, Касп., Сцяшк. Сл.). Укр. курдупель ’тс’, польск. kurdupel ’тс’ хутчэй за ўсё запазычаны з беларускай або ўкраінскай мовы. Бел. курдупель ад курдупы (гл.). Складанае слова рэканструюецца як kъrno‑dupъ (параўн. kъrno‑nosъ ’курносы’). Падрабязна гл. Лабко, Бел.-польск. ізал., 72–73 з картай на с. 71. Гіпотэза аб балтыйскім паходжанні неверагодная. Літ. kurdùpelis само запазычана з бел. курдупель (параўн. Лаўчутэ. Балтизмы, 116).
Курду́пы ’кароткахвосты, прыземісты’ (Нас., Бяльк.). Гл. курдупель.
Кур’е́р ’пасыльны ва ўстанове’ (ТСБМ). Праз рус. курьер ’тс’ запазычана з польск. kurier (Шанскі, 2, 8, 459).
Кур’ёз ’недарэчны выпадак’ (ТСБМ). Праз рус. мову курьёз ’тс’ з ням. Kuriosum (Шанскі, 2, 8, 458).
◎ Ку́рзніць ’гаварыць няпэўна, выдумляць, мроіць’ (Яўс.). Кантамінацыя гукапераймальнага кур‑кур, курлыкаць (гл.) і трызніць (гл.) ’мроіць’. Параўн. курняўкаць (гл.).
◎ Курзо́ліцца ’боўтаць пысай пойла’ (Сл. паўн.-зах.). Няясна.
Ку́рка ’цюльпан, Tulipa’ (Касп.). Да кура (гл.).
Ку́ркі ’сузор’е Плеяды’ (Маш.). Да кура (гл.).
Курку́ль ’селянін-кулак’, ’хцівы, скупы чалавек’ (ТСБМ, Сцяшк.). Параўн. каракуль (гл.). Няясна. Ці не звязана гэта з караголь ’ястраб’? Іншая версія: запазычанне з бурсацкай мовы. Параўн. лац. curculio ’хлебны жучок’ з радам пераносных значэнняў.
Курлы́каць ’ствараць гукі, падобныя на «курлы» (пра жураўлёў)’ (ТСБМ). Гукапераймальнае.