Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

СкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

Ко́шка1 ’касільна’ (Маш.). Гл. кошка2.

Ко́шка2 ’прыстасаванне ў выглядзе якара для падымання прадметаў з вады’ (ТСБМ, Нар. словатв., Ян.). Да кошка ’самка ката’. Гл. кот1.

Ко́шка3 ’вілы для гною, бусак’ (Мат. Гом.), ’матыка’ (Мат. Маг.). Гл. кошка2.

Ко́шка4 ’народная назва грыба пеўнік стракаты’ (Жыв. сл.). Гл. кот2.

Ко́шкаць ’шукаць яйкі дзікіх птушак’ (ТС, Нар. словатв.), ’капаць, грэбаць’ (Сл. паўн.-зах., Федар. Рук.). Да кешкацца (гл.). Вакалізм, магчыма, пад уплывам кошкай (гл.).

Ко́шла ’жанчына з недагледжанымі, калматымі валасамі’ (Нар. сл.). Да кашлаты (гл.).

Ко́шна ’мокра, сыра’ (Сцяшк. Сл.). Няясна.

Кошт ’выражаная ў грашах вартасць чаго-небудзь’ (ТСБМ, Нас., Шат., ТС, Сл. паўн.-зах., Яруш., Бяльк.). Ст.-бел. коштъ ’тс’ (з 1565 г.) (Булыка, Запазыч., 174). Запазычанне праз польск. koszt з с.-в.-ням. kost (Слаўскі, 2, 544).

Ко́шуць ’перхаць’ (Сцяшк.). Рус. кошуть ’тс’. Параўн. кашута ’тс’. Разглядаецца як вытворнае ад часаць (гл.). Эвалюцыя форм наступная:⇉кашулі (Мяркулава, Этимология–1970, 169), кошу ць < * kos‑j‑ot‑ь. Параўн. таксама Трубачоў, Эт. сл., 11, 191.

Ко́шчыць ’драпаць зямлю (пра курэй)’ (Жыв. сл.). Параўн. польск. koście ’паскудзіць’. Інтэрпрэтуецца як зваротнае вытворнае да пакосць (гл.).

Ко́шык ’від жаночай прычоскі’ (Мат. Гом., Сцяшк.). Да кош (гл.).

Ко́шычак ’задняя лапка пчалы’ (Мат. Гом.). Параўн. карзіначка ’тс’. Да кош1 (гл.).

Ко́яцца ’здзекавацца’ (Сл. паўн.-зах., Сцяшк.). Укр. коїти ’рабіць штосьці нядобрае’, коїтися ’адбывацца (пра штосьці нядобрае)’, польск. koić się ’тс’. Магчыма, да чын (гл.) (ЕСУМ, 2, 501–502).