Прыці́н 1 ’сховішча; прыстанішча; прытулак’ (Нас., Стан.), ’прытон’ (Гарэц.). Укр. дыял. прити́н ’прыстанак, прытулак’, рус. дыял. прити́н, притю́н ’месца, дзе што-небудзь знаходзіцца, адбываецца’; ’месца для вартавога; вартаўнічы пост’; ’месца, дзе любяць збірацца’; прити́нное (притю́нное) место ’месца, дзе ахвотна збіраюцца, прыемнае месца’. Паводле Варбат (Морфонология, 80), прасл. *pritinъ ад *tęti (гл. прыціна́ць, цяць).

Прыці́н 2 ’папрок’ (Касп.), прыці́нкі ’рэзкія папрокі, шпількі’ (Нас.). Да прыціна́ць (гл.); параўн. рус. смал. при́цинки ’папрокі, прыдзіркі’, укр. притя́ти слово ’рэзка адказаць’, притя́ты язиќ(а) ’прымусіць каго-небудзь менш гаварыць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Flucht

I

f -, -en уцёкі

die ~ ergréifen* — пусці́цца наўцёкі

j-n in die ~ schlágen* — прыму́сіць каго́-н. уцяка́ць

II

f -, -en рад, шэ́раг; чарада́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Schubs

m -es, -e дыял. штуршо́к, вы́спятак

j-m éinen ~ gében* — 1) штурхну́ць каго́-н.; 2) перан. падштурхну́ць каго́-н.; прыму́сіць каго́-н. дзе́йнічаць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

зава́біць, ‑блю, ‑біш, ‑біць; зак., каго-што.

1. Хітрасцю прымусіць прыйсці куды‑н., апынуцца дзе‑н. Камандаванне атрада даручыла Вользе завабіць немца ў лес. «Работніца і сялянка».

2. Захапіць, зачараваць сваім хараством; прывабіць. На позніх гатунках спакусліва красаваліся буйныя чырвоныя яблыкі — здавалася, для таго, каб завабіць сюды падарожніка. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

назаганя́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

1. Загнаць, прымусіць увайсці куды‑н. у вялікай колькасці.

2. чаго. Убіць, увагнаць у што‑н. вялікую колькасць чаго‑н. Назаганяць кліноў.

назаганя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; зак., каго-чаго.

Загнаць у вялікай колькасці куды‑н. Назаганяць цвікоў у сцяну. Назаганяць гусей у хлеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прабудзі́ць, ‑буджу, ‑будзіш, ‑будзіць; зак.

1. каго-што. Прымусіць прачнуцца каго‑н. // перан. Выклікаць да актыўнай дзейнасці.

2. перан., што. Выклікаць, узбудзіць (пачуццё, паданне і пад.). [Дзядзька:] — Хвароба Ніны нібы прабудзіла ва мне, .. сабрала ў адно ўсю любоў да дзяцей. Брыль.

3. каго. Будзіць (у 1 знач.) некаторы час.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазбіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго-што.

1. Збіць, прымусіць адваліцца ўсё, многае. Пазбіваць яблыкі.

2. Паваліць, прымусіць упасці ўсіх, многіх. Пазбіваць людзей з ног. // Падстрэліўшы, прымусіць упасці ўсё, многае або ўсіх, многіх. Пазбіваць самалёты. Пазбіваць качак.

3. Ударам, рэзкім рухам зрушыць з належнага месца, адцясніць адкуль‑н. усё, многае або ўсіх, многіх. Пазбіваць прыцэлы ў кулямётаў. // Збіць з дарогі, правільнага напрамку ўсіх, многіх. Пазбіваць людзей з правільнага курсу.

4. Моцна пабіць, знявечыць пабоямі ўсіх, многіх. [Рыльскі:] — Ці не ведаеце, браткі, што гэта за ён такі быў у чорным паліто, што цераз яго ласку людзей пазбівалі? Чорны.

5. Сапсаваць ударамі, зрабіць нягодным усё, многае. Пазбіваць капыты. □ — Не знайшлі нідзе работы, — так яны [старэйшыя браты] бацькам гавораць, — пазбівалі толькі боты, каштавалі многа гора... Дубоўка. // Абадраць скуру, кару і пад. у многіх месцах. Пазбіваць калені. □ Пакуль [дзяўчаты] прыйшлі на станцыю, ногі пазбівалі. Баранавых. На голым і шэрым, як сум, алешніку пачынаюць чырванець раны — там, дзе крыгі пазбівалі маладую крохкую кару. Адамчык.

6. Збіваючы, прымацаваць адно да другога ўсё, многае.

7. Зблытаць, зваліць усё, многае. Пазбіваць воўну.

•••

Пазбіваць рогі — тое, што і абламаць рогі (гл. абламаць).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падсу́нуць, -ну, -неш, -не; -су́нь; -нуты; зак.

1. каго-што. Пасунуўшы, наблізіць.

П. крэсла да стала.

2. каго-што. Засунуць пад што-н.

П. таз пад лаву.

3. што. Непрыметна падлажыць што-н.

П. запіску.

4. каго-што. Абмануўшы, прымусіць узяць што-н. дрэннае, непатрэбнае (разм.).

П. бракаваны тавар.

|| незак. падсо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. падсу́нуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -нься (да 1 знач.); незак. падсо́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

адкало́ць, -калю́, -ко́леш, -ко́ле; -калі́; -ко́латы; зак.

1. што. Аддзяліць ад цэлага, колючы.

А. кавалачак цукру.

2. перан., каго-што. Прымусіць парваць з кім-н., выйсці з якой-н. групы, арганізацыі.

А. ад родзічаў.

3. Адняць прыколатае або выняць тое, чым прыколата, прышпілена што-н.

А. бант.

А. шпільку.

4. што, перан. Зрабіць, сказаць што-н. недарэчнае, нечаканае (разм.).

А. нумар.

|| незак. адко́лваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. адко́лванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

укало́ць, укалю́, уко́леш, уко́ле; укалі́; уко́латы; зак.

1. каго-што. Параніць, уваткнуўшы ў цела тонкі, востры канец чаго-н.

У. руку шпількай.

2. перан., каго (што). Пакрыўдзіць, абразіць, даняць.

Заўвага балюча ўкалола яго.

3. што ў што. Уваткнуць, пракалоўшы, прымусіць увайсці ўнутр чаго-н. (разм.).

У. пруток у клубок.

|| незак. уко́лваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. укало́цца, укалю́ся, уко́лешся, уко́лецца (да 1 знач.); незак. уко́лвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. уко́л, -у, м.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)