Лю́шчына ’непатрэбная рэч, прадмет’ (міёр., Нар. словатв.). Утворана ад прасл. асновы lusk‑/luzg‑ ’лушпайкі, лупіна’. Да лушчыць (гл.). Пачатковае лʼ‑, як у серб.-харв. љу̀скати ці балг. люште ’лушчыць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мале́шанькі, малёшанькі ’невялічкі, дробны’ (Нар. Гом.). Рус. паўн., пск. малёшенький ’тс’, ст.-рус. малешенький ’вельмі маленькі’, ’дробны (пра дождж)’, ст.-серб.-харв. ма̏лашан ’маленькі’. Утворана ад ⁺малехны < малы́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мекята́ць ’крычаць па-казінаму’ (Грыг.), мекета́ць ’бляяць (пра авечку)’ (ТС). Ад абстрактнага прасл. mekotъ/meketь, якое з mekati > мекаць 1 (параўн. чэш. mek(o)tati, серб.-харв. мекѐтати ’бляяць’).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Прасе́ліна ’шчыліна, расколіна’ (Нас.). Чэш. prasėdiіпа ’даліна, лажбіна’, серб.-харв. prosjelina ’расколіна’. Прасл. *prosedlina (Варбат, Морфонология, 204). Да *prosedati ’прасядаць’, уласна ад дзеепрым. прошл. часу на -/- з суф. ‑ina.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Расані́ца ’расада, капусныя насенныя ўсходы’ (Мал.). Дээтымалагізацыя незафіксаванага, але цалкам магчымага *раса́дніца (гл. расада) у выніку асіміляцыі групы ‑дн‑ на стыку марфем, ускладненая пераносам націску. Параўн. серб. са́дница ’сажанец’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Во́дгалас (БРС, Яруш., КТС). Рус. о́тголос, укр. ві́дголос, польск. odgłos, серб.-харв. odglas, славен. odglàs, макед. одглас. Аддзеяслоўнае ўтварэнне да *адгаласіць; параўн. рус. отголосить, польск. odgłosić się і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Вы́шыць, вы́шыты ’сплесці (скрынку з саломы)’ (драг., Выг. дыс.). Гл. шыць. У семантычных адносінах параўн. укр. пошива́ти ’крыць страху саломай’, польск. poszyć, чэш. poši(va)ti, серб.-харв. pòšiti ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гарла́ты. Гэта бел. дыял. слова Трубачоў (Эт. сл., 7, 203) адносіць да ліку прасл. дыялектызмаў: прасл. *gъrdlatъ(jь): серб.-харв. гр̀лат, чэш. hrdlatý, польск. gardłaty, рус. горла́тый і г. д.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Грэ́бень ’грэбень’. Рус. гре́бень, укр. гре́бінь, польск. grzebień, чэш. hřeben, серб.-харв. гре̏бе̑н. Прасл. *greby *grebene (да асновы *greb‑ ’грэбці’). Гл. Фасмер, 1, 454; Трубачоў, Эт. сл., 7, 112–113.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Даста́так ’дастатак’ (БРС). Рус. доста́ток, укр. доста́ток, чэш. dostatek, серб.-харв. до̀статак ’тс’ і г. д. Прасл. *dostatъkъ ’тс’ — утварэнне ад дзеяслова *dostati (гл. Трубачоў, Эт. сл., 5, 84–85).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)