Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

э́лінка,

гл. эліны.

э́лінскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да элінаў, які належыць, уласцівы ім. Элінская цывілізацыя. Элінскі тэатр.

э́ліны, ‑аў; адз. элін, ‑а, м.; элінка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. элінкі, ‑нак; ж.

Старажытныя грэкі. // Высок. Грэкі. Мова элінаў.

[Грэч. hellēn.]

э́ліпс і э́ліпсіс, ‑а, м.

1. Замкнёная крывая, якая мае такую ўласцівасць, што сума адлегласцей кожнай яе кропкі ад дзвюх дадзеных кропак (фокусаў) застаецца пастаяннай. // Контур, абрысы якога‑н. прадмета, якія напамінаюць такую крывую. Я заўважаю на .. валасатых нагах [Малініна] прадаўгаватыя бялявыя эліпсы — гэта, мусіць, і ёсць сляды колішняга ранення? Масарэнка.

2. У мовазнаўстве — рытарычная фігура, якая заключаецца ў пропуску якога‑н. члена сказа, што лёгка падразумяваецца.

[Грэч. élleipsis — пропуск.]

эліпсападо́бны, ‑ая, ‑ае.

Які формай нагадвае эліпс. Жонка сядзела за круглым, эліпсападобным сталом. Ермаловіч.

э́ліпсіс,

гл. эліпс.

эліпсо́ід, ‑а, М ‑дзе, м.

Спец. Паверхня, якая ўтвараецца пры вярчэнні эліпса вакол адной з сваіх восей.

[Ад слова эліпс і грэч. éidos — выгляд.]

эліпсо́ідны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які выглядам, формай падобны на эліпсоід. [Клімянок:] — Там [у цясніне] былі кам[ян]і, падобныя на верхні, але было і нешта іншае — правільны эліпсоідны цыліндр. Шыцік.

эліпты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Звязаны з вылічэннямі, якія адносяцца да эліпса (у 1 знач.). Эліптычныя інтэгралы. Эліптычная геаметрыя.

2. Які мае форму эліпса (у 1 знач.). Эліптычныя галактыкі.

3. У мовазнаўстве — заснаваны на апушчэнні якога‑н. члена сказа, які лёгка падразумяваецца.

элі́та, ‑ы, ДМ эліце, ж.

1. Спец. Лепшае, адборнае насенне, расліны або жывёлы, атрыманыя ў выніку селекцыі і прызначаныя для далейшага развядзення. Эліта пшаніцы. Эліта бульбы. □ [Юстын:] — А потым штогод мы ўсё большае і большае поле палескай элітай засявалі і ўвесь ураджай на насенне захоўвалі. Краўчанка. // Сам адбор такіх раслін або жывёл. Метад эліты.

2. Лепшыя прадстаўнікі грамадства або якой‑н. яго часткі. Эліта рабочага класа. Тэатральная эліта. // У эксплуататарскім грамадстве — асобы, якія належаць да так званага вышэйшага класа; група асоб, якая ажыццяўляе кіруючыя функцыі ў грамадстве. Правячая эліта.

[Фр. élite — лепшы, адборны.]