Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ахіну́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

1. Атуліцца, ахутацца чым‑н. Маладзіца, убачыўшы старшыню, ахінулася хусткай і таропка шмыганула ў хату. Навуменка.

2. перан. Агарнуцца, накрыцца. Шырачэзнымі лістамі Ахінуліся кусты. Глебка. Сосны шумяць, Ахінуліся сосны журбою. Хведаровіч.

ахіну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.

1. Атуліць, ахутаць. Касынкай ахінуўшы плечы, Ідзе па вуліцы яна! Гаўрусёў.

2. перан. Агарнуць, авеяць. Новыя думкі і настроі ахінулі маладога настаўніка. Колас. Не ўспомніць нельга грозных дзён мінулых З партызанскіх вогнішчаў, і тых, Чые курганы слава ахінула. Танк. // Стварыць абставіны; агарнуць, акружыць. Ахінуць ласкай.

а́хканне, ‑я, н.

Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. ахкаць.

а́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да ахнуць.

ахлы́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Абдаць чым‑н. вадкім з усіх бакоў. // перан. Агарнуць, апекаваць, запаланіць.

ахма́раны, ‑ая, ‑ае.

Пакрыты хмарамі. На ахмараным небе нёс варту месяц-поўня. Асіпенка.

ахмістры́ня, ‑і, ж.

Уст. Жанчына, якая вядзе хатнюю гаспадарку ў багатым доме; аканомка. У Гальваса была ахмістрыня, якая яму страшэнна надакучыла і якую трэба было аддаць замуж не марудзячы. Чорны.

ахмяле́лы, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Які знаходзіцца ў стане ахмялення.

2. перан. Пра чалавека, які да самазабыцця захоплены, узрушаны чым‑н. Лёня ўжо быў ахмялелы ад першае любоўнай чаркі, якая п’ецца яшчэ да першага пацалунка. Брыль.

ахмяле́нне, ‑я, н.

1. Стан паводле знач. дзеясл. ахмялець.

2. перан. Захапленне, самазабыццё. [Антон:] — Эх, ды каб пайсці са сваёй скрыпкай у родную вёску, а там граць, граць да ахмялення, да адурэння, да сёмага поту. Бядуля.

ахмяле́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.

Разм.

1. Стаць п’яным, ап’янець. Так пахне [квітнеючымі садамі], што можна ахмялець. Бядуля.

2. перан. Самазабыўна захапіцца, узрушыцца. Ахмялець ад ласкі.