Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

лейкацыто́з, ‑у, м.

Спец. Павелічэнне колькасці лейкацытаў у крыві.

лейкацы́ты, ‑аў; адз. лейкацыт, ‑а, М ‑цыце, м.

Белыя крывяныя цельцы — састаўная частка крыві.

[Ад грэч. leukos — белы і kytos — сасуд, клетка.]

лейкемі́я, ‑і, ж.

Тое, што і лейкоз.

[Ад грэч. leukos — белы і haima — кроў.]

лейко́з, ‑у, м.

Захворванне крыві, пры якім рэзка павялічваецца колькасць лейкацытаў; белакроўе.

[Ад грэч. leukos — белы.]

лейко́ма, ‑ы, ж.

Спец. Тое, што і бяльмо. Лейкома на левым воку.

[Грэч. leukos — белы.]

лейтматы́ў, ‑тыву, м.

1. Асноўны матыў (тэма), які паўтараецца на працягу ўсяго музычнага твора.

2. перан. Асноўная думка, якая неаднаразова паўтараецца і падкрэсліваецца. Лейтматывам у паэзіі 20‑х гадоў была тэма Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі. Гіст. бел. сав. літ.

[Ням. Leitmotiv.]

лейтэна́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Афіцэрскае званне ў арміі, флоце, міліцыі. // Асоба, якая носіць гэта званне. Падаў каманду лейтэнант Пастроіцца ў рады. Броўка.

•••

Генерал-лейтэнант гл. генерал.

Малодшы лейтэнант — першае малодшае афіцэрскае званне; асоба, якая носіць гэта званне.

Старшы лейтэнант — трэцяе афіцэрскае званне, якое ідзе за званнем лейтэнанта, а таксама асоба, якая носіць гэта званне.

[Фр. lieutenant.]

лейтэна́нтаў, ‑ава.

Які належыць лейтэнанту. Не спускаючы вока з лейтэнантавых рук і з усіх вайскоўцаў, .. [дзядзька Мірон] праглядаў не спяшаючыся паперы. Лынькоў.

лейтэна́нцкі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да лейтэнанта, лейтэнантаў, належыць ім. Лейтэнанцкае званне. Лейтэнанцкія паганы.

ле́йцы, ‑аў; адз. ляйчына, ‑ы і лейчына, ‑ы, ж.

Вяроўкі, рамяні для кіравання коньмі ў запрэжцы. На высокім сядзенні, .. трымаючы туга нацягнутыя раменныя лейцы, сядзела маладая паненка. Колас. За мастом начальнік участка сагнаў нас з саней .. і хлыснуў лейчыной каня. Пташнікаў. Тузаючы за лейцы, бацька накіраваў Гнядва на дарогу. Васілёнак.

•••

Выпусціць лейцы з рук гл. выпусціць.

Ляйчына (лейчына) пад хвост папала (трапіла) каму — аб неапраўдана капрызных паводзінах.

Папусціць лейцы гл. папусціць.

Трымаць лейцы ў руках гл. трымаць.

Узяць лейцы ў рукі гл. узяць.