Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

апафе́ма, ‑ы, ж.

Спец. Перпендыкуляр, які апушчаны з цэнтра правільнага многавугольніка на адну з яго старон.

[Ад грэч. apotithēmi — адкладваю ўбок.]

апафео́з, ‑у, м.

1. У Старажытнай Грэцыі і Рыме — абрад абагаўлення героя, імператара і інш.

2. Услаўленне, ушанаванне якой‑н. асобы, з’явы і пад. [Паэма П. Броўкі] «Хлеб» — гэта апафеоз мірнай працы сейбіта-хлебароба, паэтызацыя яго штодзённых спраў. Бярозкін.

3. Заключная частка спектакля, канцэрта з удзелам усіх выканаўцаў, у якой услаўляюцца народ, герой, выдатная гістарычная ці грамадская падзея.

[Грэч. apotheosis.]

апахмялі́цца, ‑хмялюся, ‑хмелішся, ‑хмеліцца; зак.

Разм. Тое, што і пахмяліцца. [Бацька] усё ж не ўтрываў, прахрыпеў да старой, ці не знайшла б чаго апахмяліцца. Мележ.

апахмяля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца.

Незак. да апахмяліцца.

апа́шкі, прысл.

Разм. Тое, што і наапашкі. Станіслаў зняў свой пінжак і накінуў .. [Галі] апашкі на плечы. Сабаленка.

апашле́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. апашляць — апошліць і стан паводле знач. дзеясл. апашляцца — апошліцца.

апашля́цца, ‑яецца; незак.

1. Незак. да апошліцца.

2. Зал. да апашляць.

апашля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да апошліць.

апаэтызава́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад апаэтызаваць.

апаэтызава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., каго-што.

Паказаць, падаць каго‑, што‑н. у паэтычным, ідэалізаваным выглядзе. [Максіму] хацелася неяк узняць, апаэтызаваць Машу. Шамякін. Трэба быць сапраўды паэтам, каб у эпічным творы так апаэтызаваць вобраз зямлі. «Полымя».