Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

но́канне, ‑я, н.

Разм. Дзеянне паводле знач. дзеясл. нокаць, а таксама гукі гэтага дзеяння.

но́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак., на каго і без дап.

Разм. Паганяючы крыкам «но», прымушаць ісці хутчэй. [Немцы] ехалі, крадучыся, нават не некалі на коней, не гаварылі паміж сабой. Грахоўскі. Хлапчук закруціў над канём канцамі лейцаў, пачаў нокаць і цмокаць. Чорны.

но́кнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не.

Аднакр. да нокаць.

ном, ‑а, м.

1. Грэчаская назва акругі ў Старажытным Егіпце.

2. У старажытных грэкаў і ўсходніх народнасцей — песня, гімн.

[Грэч. monos — закон, звычай, песня.]

но́на, ‑ы, ж.

1. У музыцы — дзевятая ступень дыятанічнага гукарада. // Інтэрвал, які ахоплівае дзевяць ступеней.

2. У вершаскладанні — вершаваная страфа з дзевяці радкоў.

[Ад лац. nonas — дзевятая.]

нонпарэ́ль, ‑і, ж.

Спец. Дробны друкарскі шрыфт, памер якога роўны 6 пунктам (2,25 мм). Набраць тэкст нонпарэллю.

[Фр. nonparreille — непараўнальны.]

но́нсенс, нескл.

Бяссэнсіца, недарэчнасць.

[Англ. nonsense, ад лац. non — не і sensus — сэнс.]

но́раў, ‑раву, м.

1. Характар, сукупнасць псіхічных якасцей. Круты нораў. Вясёлы нораў. □ Нораву.. [Кірыла] быў неспакойнага. Лупсякоў. [Маўра] не стала пярэчыць [мужу]. Не магла. Гэта было не ў яе нораве. М. Ткачоў. / у перан. ужыв. На што вада, але і тая Не ўсюды роўны нораў мае. Спакойна ў ямах і заторах, Але капае дол у горах. Колас. Калгасныя коні .. былі розныя — і па выгляду, і па звычках, і па нораву. Ракітны.

2. звычайна мн. (но́равы, ‑аў). Звычай, уклад жыцця, звычка. Учора ў клубе Барыс праслухаў лекцыю аб норавах капіталістычнага грамадства. Жычка.

•••

З норавам — упарты, наравісты.

норд, ‑у, М нордзе, м.

Спец.

1. Поўнач, паўночны напрамак.

2. Паўночны вецер. Калісьці я служыў на Каспіі. Мора гэтае вельмі зменлівае. То дзьме «марана» — вецер з поўдня, гонячы невысокія пеністыя хвалі, то раптам пачынае лютаваць шалёны «норд» і так расхвалюе мора, што яно ўскаламуціцца аж да дна. Хомчанка.

[Гал. noord.]

но́рдавы, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які мае адносіны да норду; паўночны. Нордавы вецер.