не́сціся 1, нясуся, нясешся, нясецца; нясёмся, несяцеся; пр. нёсся, неслася і няслася, неслася і няслося; заг. нясіся; незак.
1. Хутка рухацца, імчацца ўперад. Ашалелыя коні несліся наперад. Новікаў. І ўсё кружылася, няслося, як на кароў находзіў зык. Гаўрусёў. Раптам вецер сціх. Усё насцеражылася і прыціхла. Толькі, не спыняючыся, несліся і несліся хмары. Мележ.
2. перан. Распаўсюджвацца (пра гукі, пахі). Ад хат рыбаводаў нёсся звон малаткоў І кос. Чарнышэвіч. З берага няслося моцнае «ура». Лынькоў. // перан. Распаўсюджвацца, станавіцца вядомым (пра чуткі, звесткі і пад.). Неслася з канца ў канец сяла маланкай вестка: — Паехалі рэзаць лес у Дуброву. Выражуць, а тады навозяць і будуць рабіць хату дзеду Ігнату. Васілевіч.
3. Зал. да несці (у 1 знач.).
не́сціся 2, нясецца; пр. неслася і няслася; незак.
Класці яйцы (пра птушак). [Дар’я:] — Цып! цып! цып! Дзе ж .. [куры] падзеліся? Каб часам зноў не пайшлі несціся ў суседаву крапіву! Чарот. Калі давядзецца, то і певень нясецца. Прыказка.
несціха́ны, ‑ая, ‑ае.
1. Які не сціхае, не змаўкае, не спыняецца доўгі час; які чуваць бесперапынна. Несціханы гул. Несціханы крык. □ Сінее высокі абрыў. На кручы стагоднія дрэвы. Над імі паводка зары, Вятроў несціханых напевы. Танк. У вушах стаяў несціханы звон, быццам ля кожнага вуха хтосьці настойліва, да знямогі, біў у нешта жалезнае, гулкае. Шахавец.
2. Які не праходзіць, не сунімаецца (пра боль і пад.). Змардаваны на допыце.. і пакутуючы ад несціханага болю, Шурка туліўся да вільготнай і халоднай сцяны. Мехаў.
несяме́йны, ‑ая, ‑ае.
Які не мае сям’і, адзінокі. Вера Гаўрылаўна слухала сямейную сварку з адчуваннем той няёмкасці, якая бывае ў людзей несямейных. Асіпенка.
не́та, нескл., прым. і прысл.
Без тары і ўпакоўкі (пра вагу тавару).
[Іт. netto — чысты.]
нетавары́скасць, ‑і, ж.
Уласцівасць нетаварыскага.
нетавары́скі, ‑ая, ‑ае.
1. Які не ўласцівы таму, каго лічаць сваім таварышам. Нетаварыскі ўчынак.
2. Які ўнікае людзей, не схільны да таварыскіх адносін. Нетаварыскі хлопец.
нетакто́ўнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць нетактоўнага. Нетактоўнасць пытання. // Нетактоўны ўчынак, а таксама нетактоўныя паводзіны, словы і пад. Шэф не мог не разумець, што сказаў страшэнную нетактоўнасць. Караткевіч. [Люська] дакарае сябе за нетактоўнасць, сваю легкадумнасць і ўжо хоча прасіць прабачэння. Ракітны.
нетакто́ўны, ‑ая, ‑ае.
Які не можа паводзіць сябе прыстойна, з тактам; бестактоўны. Нетактоўны чалавек. // Які сведчыць аб адсутнасці такту, тактоўнасці. Баталаў збянтэжыўся. Пытанне прагучала недарэчна і груба, здалося страшэнна нетактоўным. Асіпенка.
нетакты́чнасць, ‑і, ж.
Уласцівасць нетактычнага.