Verbum

рэцэ́птавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рэцэпта. Доктар дастаў з кішэні халата рэцэптавы блакноцік, напісаў адрас і падаў .. [домработніцы] вырваны лісток. Машара.

рэцэ́птар, ‑а, м.

Канцавыя ўтварэнні адчувальных нервовых валокнаў (у арганізмах жывёл і чалавека), якія ўспрымаюць раздражненні з навакольнага і ўнутранага асяроддзя і ператвараюць іх у нервовыя імпульсы.

[Ад лац. recipio — успрымаю.]

рэцэпта́р, ‑а, м.

Работнік аптэкі, які прымае заказ на прыгатаванне лякарства па рэцэпту ўрача; фармацэўт.

рэцэ́птны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рэцэпта. Рэцэптная кніга. Рэцэптныя бланкі.

рэцэпто́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рэцэптара. Рэцэпторны апарат.

рэцэпту́ра, ‑ы, ж.

1. Сукупнасць звестак аб выпісванні і прыгатаванні лякарстваў.

2. Сукупнасць звестак аб прыгатаванні чаго‑н. Рэцэптура беларускіх народных страў.

рэцэпту́рны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рэцэптуры, да рэцэпта. Рэцэптурная кніга.

рэцэ́пцыя, ‑і, ж.

1. Кніжн. Запазычанне і прыстасаванне грамадствам сацыялагічных і культурных форм, якія ўзніклі ў іншай краіне ці ў іншую эпоху. Рэцэпцыя рымскага права ў краінах Заходняй Еўропы.

2. Спец. Успрыманне і ператварэнне механічных, тэрмічных, электрамагнітных, хімічных і інш. раздражняльнікаў у нервовыя сігналы.

[Ад лац. receptio — прыняцце.]

рэцэсі́ўнасць, ‑і, ж.

Спец. Адсутнасць праяўлення якой‑н. прыкметы бацькоўскіх арганізмаў у гібрыдным патомстве.

[Ад лац. recessus — выдаленне.]

рэцэсі́ўны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да рэцэсіўнасці. Рэцэсіўныя адзнакі ў арганізме.

рэч, ‑ы, ж.

1. Усякі неадушаўлёны прадмет. Антось падбег да акна, спінай засланіў разбітую шыбу і азірнуўся, шукаючы вачыма рэч, якая магла б заткнуць адтуліну. Мележ. Палагея бегала вакол вогнішча, збірала розныя непатрэбныя рэчы і галасіла. Шамякін. Рукі страцілі меру націску і, беручы далікатную рэч, баішся, каб не раздушыць. Крапіва.

2. мн. (рэ́чы, ‑чаў). Скарб, пажыткі, прадметы асабістага карыстання. Забрала Аленка свае пакуначкі, кніжкі і ўсе патрэбныя рэчы. Колас. Тут жа, ля пад’езда, стаяць, відаць, наспех скінутыя рэчы — шафа, ложкі, канапка, крэслы. Дадзіёмаў.

3. Твор літаратуры, мастацтва, навукі і пад. [Купала:] Прызнаюся табе, напісаў новую рэч — драму на вельмі горкую і блізкую мне тэму. Вітка.

4. Факт, з’ява рэчаіснасці, справа. Собіч гаварыў такія рэчы, якіх мы проста не маглі зразумець. Скрыган. [Хлопец] яшчэ толькі вучыўся на слесара, — пра гонар рабочага, пра планы, пра іншыя высокія рэчы мала дбаў. Лось.

5. у знач. вык. Нешта, штосьці, нейкая з’ява, абставіны. Сапраўды, конь такая рэч, што цяперашнім светам вельмі трэба даражыць. Нікановіч. — Але жыццё — дужа складаная рэч. Новікаў. // Штосьці значнае, важнае, каштоўнае. — Во, гэта — рэч! Тысяч пяцьдзесят будзе. Маўр. Дываны? Гэта — рэч. Усходняй казкай вее. Панчанка.

6. мн. (рэ́чы, ‑аў). У філасофіі — аб’ектыўны свет (прадметы, з’явы), які існуе па-за свядомасцю людзей і дзейнічае на гэтую свядомасць.

•••

Вядомая рэч (у знач. пабочн.) — вядома, безумоўна.

Глядзець на рэчы як гл. глядзець.

Дзіўная рэч! — вокліч, які паказвае на моцнае здзіўленне.

Іншая рэч — нешта іншае.

Называць рэчы сваімі імёнамі гл. называць.