Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дажы́ць, ‑жыву, ‑жывеш, ‑жыве; ‑жывём, ‑жывяце; зак.

1. Дасягнуць якога‑н. узросту; пражыць да якога‑н. тэрміну, падзеі. Не дажыў мой бацька да цяперашніх радасных дзён, не дажылі і многія яго равеснікі — аднавяскоўцы. Кулакоўскі. // Дайсці ў жыцці да якога‑н. стану, выніку. [Каратай:] Хоць бы якая табачынка! Эх, дажылі казакі... Маўзон. — Дажыў ты, Гаранька. На вочы людзям сорамна выйсці! Савіцкі.

2. што. Разм. Прабыць астатак часу, тэрміну дзе‑н. Дажыць тыдзень у доме адпачынку.

3. (у спалучэнні са словамі «век», «гады», «час», «жыццё» і пад.). Закончыць сваё жыццё, сваё існаванне. Конь гэты адбрыкаў сваю маладосць і адрабіў сваю сілу ў Сурвілы, а да Гушкі прыйшоў дажыць сваю апошнюю старасць. Чорны.

4. што. Разм. Выдаткаваць на пражыццё; пражыць. Дажыць апошнія грошы.

•••

Дажыць да сівых валасоў — дажыць да старасці.

дазапра́віць, ‑праўлю, ‑правіш, ‑правіць; зак., што.

Заправіць дадаткова. Дазаправіць трактар гаручым.

дазапра́ўка, ‑і, ДМ ‑раўцы, ж.

Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. дазаправіць.

дазапра́ўлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад дазаправіць.

дазапраўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да дазаправіць.

даза́тар, ‑а, м.

Прыстасаванне для аўтаматычнага адмервання або адважвання сыпкіх, вадкіх, газападобных рэчываў. З шумам сыпаўся ў дазатары шчэбень і пясок, паплёсквала вада, шамацеў цэмент. «Полымя».

дазбіра́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

1. Скончыць збіранне чаго‑н.; поўнасцю сабраць. Дазбіраць ягады.

2. і чаго. Сабраць тую колькасць чаго‑н., якой не хапала. Дазбіраць матэрыялу для даследавання.

дазваля́цца, ‑яецца; незак.

1. безас. Быць дазволеным. Курыць не дазваляецца. □ Вясна. Дазваляецца чытачу маляваць вясну па свайму густу. Бядуля.

2. Зал. да дазваляць (гл. дазволіць у 1 знач.).

дазваля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да дазволіць.

дазвані́цца, ‑званюся, ‑звонішся, ‑звоніцца; зак.

Разм. Звонячы, атрымаць адказ на званок. Дазваніцца да таварыша.