Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дэльтапланеры́зм, ‑у, м.

Тэорыя і практыка кіравання дэльтапланамі; майстэрства лятання на дэльтапланах.

дэльтапланеры́ст, ‑а, м.

Той, хто лётае на дэльтаплане, займаецца дэльтапланерызмам.

дэльфі́н, ‑а, м.

1. Марская млекакормячая жывёліна сямейства дэльфінавых з чорнай спінай і белым жыватом.

2. Скарасная разнавіднасць батэрфляю.

[Грэч. delphis.]

дэльфі́навы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да дэльфіна (у 1 знач.). Дэльфінавы тлушч.

2. у знач. наз. дэльфі́навыя, ‑ых. Сямейства млекакормячых, да якога адносяцца дэльфін, касатка, аднарог і інш.

дэльфіна́рый, ‑я, м.

Вялікі акварыум, звычайна з марской вадой, які прызначаны для ўтрымання дэльфінаў з мэтай іх вывучэння, дрэсіроўкі і паказу наведвальнікам.

дэлю́вій, ‑ю, м.

Адклады на схілах гор прадуктаў выветрывання горных народ, перамешчаных пад дзеяннем сілы цяжару і дажджавых вод.

[Лац. deluere — змываць.]

дэлювія́льны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дэлювію. Дэлювіяльныя адклады.

дэмабілізава́ны, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад дэмабілізаваць.

2. у знач. наз. дэмабілізава́ны, ‑ага, м. Той, хто звольнен з арміі па дэмабілізацыі. Што ні дзень, што ні гадзіна — радасць: вяртаюцца дахаты дэмабілізаваныя. Пальчэўскі. Эшалон з дэмабілізаванымі ішоў з Берліна на ўсход. Шуцько.

дэмабілізава́цца, ‑зуюся, ‑зуешся, ‑зуецца; зак.

1. Перайсці з ваеннага становішча на мірнае (пра ўзброеныя сілы, народную гаспадарку). Дывізія дэмабілізавалася.

2. Звольніцца з вайсковай службы пасля заканчэння вайны або тэрміну абавязковай службы (пра асабовы састаў). Калі грамадзянская вайна закончылася, Паўлюкоўскі дэмабілізаваўся і заняўся літаратурнай працай. Машара. Юстын ужо адслужыў у арміі, дэмабілізаваўся і зараз працаваў на заводзе паточных ліній. Няхай.

3. перан. Аслабіць актыўнасць, гатоўнасць да выканання якіх‑н. задач. Так .. павялося: жыццю патрэбны вінаватыя. Інакш людзі страцілі б пільнасць, дэмабілізаваліся б. Карпаў.

дэмабілізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак., каго-што.

Зрабіць, правесці дэмабілізацыю.