Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дэзарганіза́тарства, ‑а, н.

Дэзарганізатарскія паводзіны, дзеянні. Тут адмахнуцца нельга: хто не навучыўся спыняць канчаткова дэзарганізатарства, той не прыгодны ў арганізатары. А без арганізацыі рабочы клас — нішто. Ленін.

дэзарганіза́цыя, ‑і, ж.

Разлад арганізаванасці, парушэнне парадку, нармальнай дзейнасці каго‑, чаго‑н. Дэзарганізацыя вытворчасці. Уносіць дэзарганізацыю ў работу. □ Атрутная хлусня арганізатараў контррэвалюцыі, разлічаная на дэзарганізацыю салдацкіх мас, .. выклікала рэзкі адпор з боку бальшавіцкіх газет і партыйных арганізацый. «Полымя».

[Фр. désorganisation.]

дэзарганізо́ўвацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да дэзарганізавацца.

2. Зал. да дэзарганізоўваць.

дэзарганізо́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да дэзарганізаваць.

дэзарыентава́цца, ‑туюся, ‑туешся, ‑туецца; зак. і незак.

1. Страціць (страчваць) правільную арыентацыю, правільнае ўяўленне аб часе і прасторы.

2. толькі незак. Зал. да дэзарыентаваць.

дэзарыентава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак. і незак., каго-што.

Няправільна арыентаваць, увесці (уводзіць) у зман. Дэзарыентаваць праціўніка.

дэзарыента́цыя, ‑і, ж.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. дэзарыентаваць.

[Фр. désorientation.]

дэзерці́р, ‑а, м.

Той, хто зрабіў дэзерцірства. Некаторыя пачалі прыбягаць дамоў, кідаючы зброю, дэзерцірамі зрабіліся. Нікановіч. Кох напаў на камандзіра жандараў, лейтэнанта Шрайда: — Вы ўцяклі з баявога паста, вы заслужылі шыбеніцу, дэзерцір. Лынькоў.

[Фр. déserteur.]

дэзерці́раваць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак. і незак.

Ухіліцца (ухіляцца) ад воінскага абавязку, зрабіць (рабіць) дэзерцірства. Разведка, высланая ў лес, не вярнулася. Ці яна заблудзіла ў лесе, ці папала ў партызанскую засаду, ці проста дэзерціравала — асталося невядомым. Колас. Дэзерціраваць — гэта азначае ухіліцца ад воінскай павіннасць. Самуйлёнак.

дэзерці́рскі, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дэзерціра, да дэзерцірства, уласцівы ім. Дэзерцірскія паводзіны.