Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

дыяфі́льм, ‑а, м.

Рад фатаграфій на пазітыўнай плёнцы, аб’яднаных агульным сюжэтам і літаратурным тэкстам; дыяпазітыўны фільм. Дзіцячыя дыяфільмы.

дыяфо́н, ‑а, м.

Акустычнае ўстройства, якое прымяняецца па маяках для сігналізацыі ў час туману.

[Ад грэч. dia — праз, скрозь і phone — гук.]

дыяфра́гма, ‑ы, ж.

1. Мышачная перагародка, якая аддзяляе грудную поласць ад брушной (у млекакормячых жывёл і чалавека).

2. Прыстасаванне для змянення дыяметра дзеючай адтуліны ў фота- ці кінааб’ектыве.

3. Вертыкальная сценка з бетону, металу і пад. у целе земляных ці камененакідных плацін для забеспячэння іх воданепранікальнасці.

4. Кальцавая перагародка ў трубаправодзе для стварэння перападу ціску, каб вызначыць расход вадкасці, газу і пад.

[Ад грэч. diáphragma — перагародка.]

дыяфрагмава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; незак.

Змяняць дыяметр дзеючай адтуліны аб’ектыва з дапамогай дыяфрагмы (у 2 знач.).

дыяхрані́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дыяхраніі. Дыяхранічны аналіз моўных з’яў.

дыяхрані́я, ‑і, ж.

Гістарычная паслядоўнасць развіцця моўных з’яў; проціл. сінхранія.

[Ад грэч. diá — праз і chrónos — час.]

дэ, нескл., н.

Назва літары «д».

дэ..., прыстаўка.

Абазначае: 1) аддзяленне, выдаленне, адмену, спыненне чаго‑н. або адваротнае дзеянне, напрыклад: дэгазацыя, дэкваліфікацыя, дэблакіраваць, дэмабілізацыя, дэнацыяналізацыя; 2) рух уніз, паніжэнне, спад, напрыклад: дэградацыя.

[Лац. de...]

дэанталагі́чны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да дэанталогіі.

дэантало́гія, ‑і, ж.

1. Прафесіянальная этыка медыцынскіх работнікаў, прынцыпы іх паводзін, накіраваныя на максімальнае павышэнне карыснасці лячэння.

2. Раздзел этыкі, у якім разглядаюцца праблемы абавязку і абавязковага.

[Ад грэч. déon, déontos — патрэбнае, належнае і logos — вучэнне.]