Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

ад’е́зд, ‑у, М ‑дзе, м.

Дзеянне паводле дзеясл. ад’язджаць — ад’ехаць (у 1, 2 знач.).

ад’е́здзіцца, ‑езджуся, ‑ездзішся, ‑ездзіцца; зак.

Разм. Тое, што і ад’ездзіць (у 2 знач.).

ад’е́здзіць, ‑езджу, ‑ездзіш, ‑ездзіць; зак.

1. Праездзіць некаторы час. Ад’ездзіць пяць гадзін на кані.

2. Перастаць ездзіць; страціць магчымасць ездзіць. Машына ад’ездзіла сваё.

ад’ектывава́ны, ‑ая, ‑ае.

Які перайшоў у прыметнік. Ад’ектываваныя дзеепрыметнікі.

ад’ектыва́цыя, ‑і, ж.

Пераход іншых часцін мовы ў прыметнікі.

ад’е́нчыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.

Скончыць, перастаць енчыць. / у перан. ужыв. Даўно адзванілі ў царкве — адпраўлялася праваслаўная імша. Ад’енчылі таксама і касцельныя званы — адпраўлялася імша каталіцкая. Чорны.

ад’е́сці, ад’ем, ад’ясі, ад’есць; ад’ядзім, ад’ясце, ад’ядуць; зак., што.

1. З’есці частку чаго‑н.; адкусіць, адгрызці. Кошка ад’ела хвост у рыбы.

2. і без дап. Разм. Кончыць есці. У вас адпелі — у нас ад’елі. Прымаўка.

•••

Ад’есці кішкі (вантробы) каму — тое, што і пераесці кішкі (вантробы) каму (гл. пераесці).

Сэрца ад’есці — памучыць, давесці да знямогі, дакучаючы чым‑н. непрыемным.

ад’е́сціся, ад’емся, ад’ясіся, ад’есца; ад’ядзімся, ад’ясцеся, ад’ядуцца; зак., на чым.

Разм. Паправіцца, пасыцець на добрых харчах (звычайна пасля недаядання); адкарміцца. // Наесціся чаго‑н. удосталь, так, каб больш не хацелася. Ад’есціся яблык.

ад’е́хацца, ‑едуся, ‑едзешся, ‑едзецца; зак.

Разм. Тое, што і ад’ехаць (у 1 знач.).

ад’е́хаць, ‑еду, ‑едзеш, ‑едзе; зак.

1. Едучы, аддаліцца на нейкую адлегласць. Ад’ехаць на некалькі крокаў. Ад’ехаць хат за дзесяць. Ад’ехаць ад сяла кіламетраў пяць. Далёка ад’ехаць.

2. Паехаць куды‑н., пакінуць дом (сяло, горад). Ад’ехала Вольга, і на сэрцы Андрэя зрабілася цяжка. Пестрак.

3. Разм. Перастаць шчыльна прылягаць да чаго‑н., адысці. Дзверы ад’ехалі.