Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

брыку́ха, ‑і, ДМ ‑кусе, ж.

Разм. Жан. да брыкун.

брыль, ‑я, м.

1. Тое, што і капялюш. Чырвоныя хустачкі дзяўчат мяшаліся з хлапцоўскімі шапкамі розных гатункаў, пачынаючы з гарадскімі кепкамі і канчаючы самадзельнымі саламянымі брылямі. Колас.

2. Казырок шапкі. Паўлік адчуваў на сабе торбачку, доўгі брыль у шапцы хоць і закрываў твар ад высокага сонца, але затое на лбе ўсё больш з’яўлялася капелек поту. Сташэўскі. Слаўная гэта была шапка — з блішчастым лакіраваным брылём, са спружынаю ўсярэдзіне. Якімовіч. // перан. Стрэшка над уваходам. На другі дзень у двор бальніцы, Дзе ганак звешвае свой брыль, Пад’ехаў, стаў аўтамабіль. Колас.

брылья́нт, ‑а, М ‑нце, м.

Агранёны і адшліфаваны асобым спосабам алмаз (ужываецца як упрыгожвае). [Антон Максімавіч:] — Памятай, алмаз трэба доўга шліфаваць, каб ён стаў брыльянтам. Рамановіч.

[Фр. brillant.]

брылья́нтавы, ‑ая, ‑ае.

Уласцівы брыльянту. Брыльянтавы бляск. // Упрыгожаны брыльянтам (брыльянтамі). Брыльянтавыя завушніцы. Брыльянтавы пярсцёнак.

брыльянці́н, ‑у, м.

Касметычны сродак для валасоў, які надае ім бляск. Першым кінуўся ў вочы Станеўскі. Узмужнелы, пастрыжаны, як мелі звычай стрыгчыся нямецкія вайсковыя — пад высокую польку, з чорнымі і бліскучымі ад брыльянціну валасамі, з жоўтымі рамянямі, ваяўніча скрыжаванымі на грудзях. Карпюк.

[фр. brillantine.]

брыльянці́сты, ‑ая, ‑ае.

Падобны колерам на брыльянт. Серабрыцца снег, мігацяць незлічоныя мільёны брыльянцістых іголак. Лынькоў. Здавалася, вось-вось.. [вербы] заварушацца, і тады дождж брыльянцістых рос сыплецца на водную гладзь. Пестрак.

брыля́сты, ‑ая, ‑ае.

З вялікім брылём (у 1 знач.). Зноў папаліся лісічкі — раз, другі, а потым у бярэзніку на ўзбалотку знайшоў я абабак і брылястыя чырвоныя сыраежкі. М. Стральцоў.

бры́нда, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Разм. зневаж. Пра таго, хто без патрэбы ходзіць, сланяецца, нічога не робіць. Эх, брында ты, брында! Не слухаеш старога — скулу мець будзеш. Колас.

бры́ндаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Хадзіць, совацца без патрэбы; сланяцца, нічога не робячы. [Ева:] — А прыйшоў [сын] з вайны калекам — купіў ружжо ды ўнадзіўся хадзіць па лесе: брындае цэлы дзянёчак. Масарэнка.

бры́нза, ‑ы, ж.

Сыр з авечага малака.

[Рум. brinzē.]