Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

угаво́рвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да угаварыцца (у 1 знач.).

2. Зал. да угаворваць.

угаво́рваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да угаварыць.

угаво́рлівы, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і угаворны (у 1 знач.).

угаво́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Звязаны з угаворам (у 1 знач.). Угаворны тон.

2. Які з’яўляецца вынікам угавору (у 2 знач.). Угаворная цана.

угаво́ршчык, ‑а, м.

Разм., часцей іран. Той, хто ўмее ўгаворваць. [Алена:] — Ліха на іх, думала, што адразу на аперацыйны стол пакладуць, а яны ўгаворваць узяліся. Угаворшчыкі!.. Марціновіч.

угаво́ршчыца, ‑ы, ж.

Жан. да угаворшчык.

угада́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад угадаць.

угада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

1. што. Вызначыць, выявіць што‑н. па якіх‑н. нязначных прыкметах; здагадацца аб чым‑н. Тым часам падышоў і брыгадзір. Міхась нясмела зірнуў на яго, стараючыся ўгадаць яго настрой. Якімовіч. Свідраль непрыкметна сачыў за выразам твару Пазняка, жадаючы ўгадаць, з добрым ці благім намерам завітаў ён у позні час пры такім няважным надвор’і. Дуброўскі. Па пытаннях, якія гадаваў Кавалеўскі, па тым, чым цікавіўся, неўзабаве можна было ўгадаць і кірунак, у якім ішлі яго думкі. Карпаў. // Прадугледзець, прадбачыць што‑н. — Трэба дбаць не пра аднаго, а пра сотні чалавек, ды ўсё абдумаць, угадаць. Мележ.

2. каго-што. Раскрыць, распазнаць сэнс, сутнасць каго‑, чаго‑н. Вядомы акцёр і рэжысёр, Галубок прафесійным чуццём угадаў у Міхасю драматурга. Рамановіч.

3. каго-што. Разм. Пазнаць у чым‑н. знаёмы прадмет, у кім‑н. знаёмага чалавека. — Памыйся, — прапанавала .. [Паўлу] Маша, — а то і не ўгадаць цябе. Гроднеў. Павел Іванавіч зноў паказвае рукою, але адчувае, што здалёк Надзя можа і не ўгадаць гэтага дома. Кулакоўскі.

4. Выпадкова даць правільны адказ, мець рацыю, падставы; адгадаць. — Ты на яго ані не падобна, — сказаў Федзя. — Угадаў! — скупа ўсміхнулася Галя. — Гэты — айчым. Мой тата памёр у сорак сёмым, калі мне было паўгода. Ваданосаў. — Ты не з горада, часамі? — запытаў Анікей. [Рыгор:] — Угадаў, браце... Гартны.

5. Разм. Патрапіць добра зрабіць што‑н. [Дзед Рыгор:] — А ямку мы з табой выкапаць якраз угадалі. Бачыш, як прасторна ў ёй карэнням. Бяганская.

уга́двальнік, ‑а, м.

Разм. Той, хто ўгадвае; адгадчык.

уга́дванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. угадваць — угадаць.