Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

га́лачка 1, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Памянш.-ласк. да галка ​1; маладая галка. Без роднай мамачкі заклююць галачкі. З нар.

га́лачка 2, ‑і, ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.

Памянш.-ласк. да галка ​2.

галашта́ннік, ‑а, м.

Разм. неадабр. Пра таго, хто ходзіць без штаноў, напаўраздзеты (звычайна аб дзецях).

галашта́нны, ‑ая, ‑ае.

Разм. неадабр. Без штаноў, напаўраздзеты. Галаштанны хлапчук.

галашчо́к, ‑у, м.

Абл. Вялікі мароз з ветрам (звычайна ў пачатку зімы да выпадзення снегу). Вось аднойчы ўдарыў галашчок, падзьмуў халодны, сіберны вецер і аднекуль прыгнаў цёмныя, нізкія хмары. Сачанка.

галашэ́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. галасіць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Ніна ўявіла вёску, ахопленую пажарам, крыкі і галашэнне жанчын, дзікае рыканне жывёлы, і ў яе замерла сэрца. Шчарбатаў.

2. Від даўнейшых народных абрадавых песень: плач з выпадку смерці, выхаду замуж і пад. Маналогі Крыстыны пабудаваны на.. імправізацыі беларускіх.. песень і галашэнняў. «Полымя».

галга́н, ‑а, м.

Уст. лаянк. Галадранец; нягоднік. Пан пачынае з высокага ганка: — Як ты асмеліўся, галган пракляты, каля палаца хадзіць панібратам? Дубоўка. — Хапай, хапай яго, галгана! — закрычаў пан на лёкая. — Гэта ж Рымша! Якімовіч.

[З польск.]

галго́фа, ‑ы, ж.

1. Месца паблізу Іерусаліма, дзе, паводле біблейскіх паданняў, праводзілася пакаранне і дзе быў распяты Хрыстос.

2. перан. Месца нягод і пакуты, крыніца няшчасця. Вось яно маячыць ужо.. на спадах блізкай гары, славутае Каджорскае шасэ, галгофа многіх. Самуйлёнак.

[З арамейскай.]

гале́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. галіць і галіцца.

гале́нь, ‑льня, м.

Абл. Стары венік без лісця; дзяркач. Маці, відаць, цэлы гай.. гальнёў сшаравала, Пакуль падлога Зрабілася гладкая. Барадулін.

гале́ра, ‑ы, ж.

Вялікае драўлянае мнагавёсельнае ваеннае судна (да пачатку 19 ст.).

[Іт. galera.]