Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

грэ́чкавы, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да грэчкі. Грэчкавы пах. Грэчкавы цвет.

2. у знач. наз. грэ́чкавыя, ‑ых. Назва сямейства раслін класа двухдольных, да якога адносяцца грэчка, рэвень і інш.

грэ́шна,

1. Прысл. да грэшны.

2. у знач. вык., з інф. Разм. Нядобра, недаравальна, недазвольна. Мы яе, такую смелую і адважную, бачым другі раз, і было б грэшна не ўважыць яе просьбу. Няхай.

грэ́шнік, ‑а, м.

Грэшны чалавек. Праведніку — у рай ляжыць дарога, Грэшніку — у пекла: выбірай. Бялевіч.

грэ́шніца, ‑ы, ж.

Жан. да грэшнік.

грэ́шны, ‑ая, ‑ае; ‑шан, ‑шна.

1. Які зрабіў многа грахоў (у 1 знач.). [Цельшынцы] неслі свае грахі яшчэ больш грэшнаму а[йцу] Мадэсту, які быў вельмі заўзяты п’яніца. Колас. // Поўны грэху, грахоў (у 1 знач.); нячысты. Грэшная душа. Грэшныя думкі. Грэшнае жыццё.

2. у знач. вык. Разм. Вінаваты. — Я не за сябе кажу, за людзей, хоць і сам я нічым так ужо не грэшны перад савецкай уладай. Галавач.

•••

Грэшным чынам гл. чын.

гуа́на, нескл., н.

Сухі памёт дзікіх птушак, які скарыстоўваецца на ўгнаенне.

[Ісп. guano.]

гуа́ш, ‑ы, ж.

1. Непразрыстая фарба, расцёртая на вадзе з клеем і прымессю бяліл.

2. Карціна, малюнак, выканання гэтай фарбай.

[Фр. gouache.]

гуа́шавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да гуашы, з’яўляецца гуашшу. Гуашавыя фарбы.

гу́ба, ‑ы, ж.

Тоўсты, у форме капыта грыб, які паразітуе на дрэвах; чага.

губа́ 1, ы́; мн. гу́бы, гу́б, Да́м; ж.

Скурна-мускульная рухомая складка, якая ўтварае край рота. Верхняя губа. Ніжняя губа. Сціснуць губы. Цмокаць губамі.

•••

Заячая губа — прыроджанае ненармальнае раздваенне верхняй губы ў чалавека.

З пенай на губах гл. пена.

Малако на губах не абсохла у каго гл. малако.

Надзьмуць губы гл. надзьмуць.

Развесіць губы гл. развесіць.

губа́ 2, ы́; мн. гу́бы, губ, Да́м; ж.

Назва марскіх заліваў і бухт на поўначы СССР. Обская губа. Кандалакшская губа.

губа́ 3, ы́; мн. гу́бы, губ, Да́м; ж.

Гіст. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная акруга ў Рускай дзяржаве 16–17 стст., якая адпавядала пазнейшаму павету.

губа́ 4, ы́, ж.

Разм. Гаўптвахта. — Ну, раскіс. Нервы распусціў, барышня. Вернемся, — на трое сутак на губу. Крапіва.

гу́бавыя, ‑ых.

Сямейства грыбоў, якія звычайна паразітуюць на дрэвах.