Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

абумо́віць, ‑моўлю, ‑мовіш, ‑мовіць; зак., што.

1. Абмежаваць што‑н. пэўнымі ўмовамі, дагаворамі; агаварыць.

2. Выклікаць сабой што‑н., з’явіцца прычынай, матывам для ўзнікнення чаго‑н. Новы, глыбока рэвалюцыйны змест паэзіі Пестрака абумовіў новыя формы паэтычнага выяўлення. Хромчанка. // Зрабіць магчымым што‑н., будучы неабходнай умовай яго існавання. Эпоха, што нарадзіла і абумовіла творчасць Купалы, характарызуецца падзеямі выключнай гістарычнай важнасці. Івашын.

абумо́ўленасць, ‑і, ж.

Залежнасць ад пэўных умоў, акалічнасцей. Узаемасувязь і абумоўленасць рэчаў.

абумо́ўлены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абумовіць.

абумо́ўлівацца, ‑аецца; незак.

Зал. да абумоўліваць.

абумо́ўліваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да абумовіць.

абура́льны, ‑ая, ‑ае.

Які выклікае гнеў, абурэнне, незадавальненне. Абуральны ўчынак.

абу́ранасць, ‑і, ж.

Стан абуранага. Хлопец мімаволі сціснуў аўтамат і змер[а]ў Грэчку бязлітаснымі блакітнымі вачыма, якія гарэлі ад гневу і абуранасці. Мележ.

абу́раны 1, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абу́рыць.

абу́раны 2, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад абуры́ць.

абура́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца.

Незак. да абурыцца. Пісар чытаў і разам з князем абураўся супраць кадэтаў, сурова хмурыўся і сярдзіта ківаў галавою. Колас. [Валя] хоць маўчыць, але слухае ўсё ўважліва, убірае сэрцам і ўсё больш абураецца ўчынкамі «камітэтчыкаў». Мележ.

абура́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да абурыць. Тады.. [Якім] пакорна рабіў усё, што ні скажа Рыгорка, хаця іншы раз брыгадзірава несправядлівасць да людзей вельмі абурала яго. Дуброўскі.