Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

давіва́цца, ‑аецца; незак.

Зал. да давіваць.

давіва́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да давіць ​1.

давідна́, прысл.

Разм. Да світання, пакуль не развіднее.

даві́ла, ‑а, н.

Прэс для выціскання соку з вінаграду або іншых пладоў.

даві́льны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з выцісканнем соку з садавіны, агародніны. // Прызначаны для гэтай мэты. Давільны прэс. Давільны чан.

даві́льня, ‑і, ж.

Памяшканне, дзе выціскаюць сок з вінаграду або іншых пладоў.

даві́льшчык, ‑а, м.

Той, хто займаецца выцісканнем соку з вінаграду або іншых пладоў.

даві́льшчыца, ‑ы, ж.

Жан. да давільшчык.

даві́цца 1, даўецца; зак.

Кончыць віцца, звіцца.

даві́цца 2, даўлюся, давішся, давіцца; незак.

1. Задыхацца ад чаго‑н., што засела ў горле. Сабака дабіўся кветкай. □ Антось вылупіў вочы і моўчкі давіўся гарачай заціркай. Бядуля. // Задыхацца ад прыступу кашлю, смеху і пад. А навокал хлопцы давяцца ад смеху. Бачыла. // перан. Харчавацца чым‑н., што прыелася, абрыдла. — Ледзьве не чатыры гады давіўся .. [пашай] у акопах, каб яна спрахла. «ЛіМ».

2. Зал. да давіць ​2 (у 2 знач.).

даві́ць 1, даўю, даўеш, даўе; даўём, даўяце; зак., што.

Закончыць віццё чаго‑н. Давіць вяроўку.

даві́ць 2, даўлю, давіш, давіць; незак., каго-што.

Разм.

1. Налягаць, націскаць цяжарам. Зброя і мокрая вопратка давілі вялікім цяжарам на плечы, прыгіналі людзей. Шамякін. // перан. Прыгнятаць, падаўляць. Сістэма самадзяржаўна-прыгонніцкай улады давіла і прыгнятала працоўных. // перан. Уздзейнічаць сваёй уладай, багаццем і пад. Фабрыканты пачалі ўжо давіць на ўрад, каб ён не абмяжоўваў звышурочнай работы. Ленін. // перан. Гнясці. Ды вось яшчэ цішыня! Яна прыгнятала, давіла на сэрца нейкім жудасным цяжарам. Гамолка.

2. Душыць, трушчыць, знішчаць. Верамейчык расказваў, як нашы танкі адразу з маршу рынуліся ў бой, давілі гусеніцамі, расстрэльвалі з гармат фашысцкіх ваякаў. Сабаленка.